Właściwość funkcjonalna sądu przełożonego w świetle zażalenia poziomego (art. 52 k.p.c. w zw. art. 394[2] § 1[1] k.p.c.)

Zgodnie z art. 52 § 1 k.p.c. o wyłączeniu sędziego rozstrzyga sąd, w którym sprawa się toczy, a gdyby sąd ten nie mógł wydać postanowienia z powodu braku dostatecznej liczby sędziów – sąd nad nim przełożony. Sąd przełożony nad sądem rozpatrującym sprawę rozstrzyga zatem o wyłączeniu sędziego wówczas, gdy zachodzi trudność ze skompletowaniem trzyosobowego składu sędziów zawodowych, którzy nie są objęci wnioskiem i co do których nie zachodzą przesłanki wyłączenia.

W toku procesu prowadzonego w pierwszej instancji przed Sądem Rejonowym w J. z wnioskiem o wyłączenie wszystkich sędziów tego Sądu wystąpił powód. Wniosek ten musiał zatem rozpoznać na podstawie art. 52 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy w J. jako sąd przełożony. Jak przyjmuje się w orzecznictwie, w takim wypadku Sąd Okręgowy nie orzekał jako sąd drugiej instancji, gdyż postępowanie odwoławcze co do istoty sprawy jeszcze nie było prowadzone, lecz jako sąd pierwszej instancji, który stał się funkcyjnie właściwy do dokonania określonej czynności w postępowaniu wpadkowym w charakterze sądu pierwszej instancji (por. uchwała SN z 26 stycznia 2012 r., III CZP 86/11). Jak wyjaśnił to Sąd Najwyższy, następuje w tym wypadku z mocy samej ustawy delegacja organu procesowego, nie mająca wpływu na zagadnienie funkcjonalnej właściwości sądu rozpoznającego sprawę (uchwała SN z 11 marca 1968 r., III CZP 12/68). Na aktualność powyższego zapatrywania w żadnej mierze nie wpłynęło wprowadzenie instytucji zażalenia poziomego odnośnie do zaskarżania wybranych postanowień wydawanych w toku postępowania odwoławczego i kontrolowania ich w sposób wyłączający dewolutywność środka zaskarżenia.

Postanowienie SN z dnia 6 kwietnia 2018 r., III CZP 111/17

Standard: 59508 (pełna treść orzeczenia)