Uchwała z dnia 1968-03-11 sygn. III CZP 12/68

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 12/68

Uchwała z dnia 11 marca 1968 r.

Przewodniczący: sędzia J. Majorowicz. Sędziowi: Z. Wasilkowska (sprawozdawca), Z. Trybulski.

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Józefy K. o rozgraniczenie nieruchomości, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 11 marca 1968 r. zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Białymstoku postanowieniem z dnia 16 stycznia 1968 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy sądem przełożonym nad sądem powiatowym (art. 52 k.p.c.) jest sąd wojewódzki jako sąd I instancji, czy też tenże sąd jako sąd rewizyjny?"

uchwalił udzielić następującej odpowiedzi:

Sąd wojewódzki, rozpoznając w trybie art. 52 § 1 k.p.c. wniosek o wyłączenie sędziego sądu powiatowego, orzeka jako sąd pierwszej instancji; na postanowienie sądu wojewódzkiego oddalające wniosek o wyłączenie sędziego przysługuje zażalenie (art. 394 § 1 pkt 10 k.p.c.).

Uzasadnienie

W myśl art. 52 § 1 k.p.c., o wyłączeniu sędziego rozstrzyga sąd, w którym sprawa się toczy, a gdyby sąd ten nie mógł wydać postanowienia z powodu braku dostatecznej liczby sędziów - sąd nad nim przełożony.

Sądowi Wojewódzkiemu, który przedstawił Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne objęte sentencją uchwały, nasunęła się wątpliwość, czy w wypadku gdy chodzi o wyłączenie sędziego sądu powiatowego i gdy o wyłączeniu tym ma rozstrzygnąć - ze względu na sytuację opisaną w art. 52 § 1 k.p.c. - sąd wojewódzki jako przełożony nad sądem powiatowym, sąd ten działa jako sąd pierwszej instancji, czy też jako rewizyjny oraz - w związku z tym - czy na postanowienie sądu wojewódzkiego oddalające wniosek o wyłączenie sędziego przysługuje zażalenie, czy też jest ono ostateczne w toku instancji.

Powyższą wątpliwość należy rozstrzygnąć w tym sensie, że sąd wojewódzki działa w sytuacji wyżej opisanej jako sąd pierwszej instancji. Z przepisu art. 52 § 1 k.p.c. wynika niedwuznacznie, że o wyłączeniu sędziego rozstrzygać powinien w zasadzie ten sąd, w którym sprawa się toczy. O wyłączeniu sędziego sądu powiatowego powinien więc rozstrzygać sąd powiatowy. Jeżeli ze względu na wyjątkowe okoliczności, tj. z powodu braku dostatecznej liczby sędziów, sąd powiatowy nie może wydać rozstrzygnięcia, kompetencje jego w tym zakresie przejmuje sąd nad nim przełożony, tj. sąd wojewódzki. Sąd ten jednak nie przestaje być w tym wypadku sądem pierwszej instancji, podstawia się on bowiem niejako w miejsce sądu powiatowego, który normalnie powinien wydać postanowienie w sprawie wyłączenia sędziego swojego sądu.

Następuje więc tylko z mocy samej ustawy delegacja organu procesowego, nie mająca wpływu na zagadnienie funkcjonalnej właściwości sądu. Omawiana sytuacja zbliżona jest do sytuacji przewidzianej w art. 18 k.p.c., z tą jednak różnicą, że w tym ostatnim wypadku przejęcie sprawy przez sąd wojewódzki jako sąd pierwszej instancji następuje nie z mocy ustawy, lecz na podstawie decyzji sądu powiatowego, zaaprobowanej milcząco przez sąd wojewódzki (przez niezgłoszenie odmowy przejęcia sprawy do rozpoznania stosownie do art. 18 § 2 k.p.c.). W obu jednak wypadkach konsekwencją delegacji organu procesowego jest to, że sąd wyższy działa nadal funkcjonalnie jako sąd pierwszej instancji.

W tych warunkach należy odpowiedzieć również pozytywnie na pytanie, czy na postanowienie sądu wojewódzkiego orzekającego w trybie art. 52 § 1 k.p.c., a odmawiające wyłączenia sędziego, przysługuje zażalenie. Zgodnie bowiem z art. 394 § 1 pkt 10 k.p.c. zażalenie przysługuje na postanowienie sądu pierwszej instancji, którego przedmiotem jest oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego. Skoro sąd wojewódzki orzeka w tym wypadku jako sąd pierwszej instancji, to prostą konsekwencją tego jest zastosowanie do jego orzeczenia przepisu art. 394 § 1 pkt 10 k.p.c.

Z tych przyczyn Sąd Najwyższy udzielił odpowiedzi objętej sentencją uchwały.

OSNC 1968 r., Nr 11, poz. 180