Fakty znane sądowi urzędowo (art. 228 § 2 k.p.c.)

Fakty znane sądowi urzędowo są to fakty takie, jak wytoczenia powództwa, zawieszenia postępowania czy zawarcia ugody, o których wiedzę sędzia (skład orzekający) powziął z jego czynności urzędowych, np. przy rozpoznawaniu innej sprawy lub pełnieniu obowiązków przewodniczącego wydziału (orz. SN z dnia 17 grudnia 1958 r., 3 CR 462/58). Do tej kategorii należą także informacje uzyskane przez sąd nie tylko przy osobistym dokonywaniu czynności procesowych, lecz także powzięte przy wykonywaniu obowiązków sędziego, np. z wpisów repertoriów, rozmów z innymi sędziami (wyrok SN z dnia 27 listopada 1978 r., III CRN 238/78).

Zgodnie z art. 228 § 2 k.p.c., fakty znane sądowi urzędowo nie wymagają dowodu, jednakże sąd ma obowiązek zwrócić na nie uwagę stron na rozprawie tak, aby strony mogły się co do nich wypowiedzieć. Może to zrobić sąd na rozprawie albo przewodniczący na posiedzeniu przygotowawczym (fakty te mogą mieć znaczenie np. dla wyjaśniania stanowisk stron – art. 205[6] § 1 k.p.c., ustalenia faktów spornych między stronami i treści planu rozprawy – art. 205[9] k.p.c.) lub podczas innego posiedzenia prowadzonego z udziałem stron (por. art. 226[1] k.p.c.).

Powołanie w uzasadnieniu orzeczenia znanych sądowi z urzędu okoliczności, które nie były przedmiotem rozprawy, stanowi naruszenie art. 228 § 2 k.p.c. (orz. SN z dnia 10 maja 1956 r., 2 CR 26/56 i z dnia 25 sierpnia 1970 r., II PR 418/69).

Do skutecznego zastosowania tego przepisu nie wystarcza ogólnikowe powołanie się na fakty znane sądowi urzędowo z innych rozpatrywanych spraw; sąd powinien przytoczyć konkretny fakt, wskazać sprawę, w której został on stwierdzony, i zwrócić uwagę stron, że zamierza go wykorzystać jako fakt znany mu urzędowo (orz. SN z dnia 6 lutego 1963 r., 3 CR 75/62)

Wyrok SN z dnia 14 grudnia 2022 r., III PSKP 88/21

Standard: 71396 (pełna treść orzeczenia)

Fakty znane sądowi z urzędu, o których mowa w art. 228 § 2 k.p.c., powinny zostać przytoczone na rozprawie w celu umożliwienia stronom wypowiedzenia się co do nich.

Powołanie w uzasadnieniu orzeczenia faktów znanych sądowi z urzędu, które nie były przedmiotem rozprawy, jest naruszeniem art. 228 § 2 k.p.c. Zaniechanie przez Sąd Okręgowy poinformowania stron na rozprawie o faktach znanych mu z urzędu, które będą stanowić podstawę rozstrzygnięcia, uniemożliwia stronie przedstawienia dowodów przeciwnych.

Wyrok SN z dnia 18 maja 2021 r., I PSKP 47/21

Standard: 57030 (pełna treść orzeczenia)