Art. 477[1] k.p.c. w wersji obowiązującej do dnia 5 lutego 2005 r.

Przepis art. 477[1] k.p.c. został zmieniony od dnia 5 lutego 2005 r. (ustawą z 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego). Poprzednio sąd pracy z urzędu orzekał o roszczeniach, które wynikały z faktów przytoczonych przez pracownika, także wówczas gdy roszczenie nie było objęte jego żądaniem lub gdy było zgłoszone w rozmiarze mniejszym niż usprawiedliwiony wynikiem postępowania (art. 477[1] § 1 k.p.c.). Zachodziła więc możliwość orzekania ponad żądanie pracownika, co stanowiło wyjątek od zasady związania sądu przedmiotem powództwa (art. 321 § 1 k.p.c.). Nie można nie stwierdzić, że było to rozwiązanie procesowe dla pracownika korzystne.

Równolegle obowiązywał przepis, zgodnie z którym, jeżeli pracownik dokonał wyboru jednego z przysługujących mu alternatywnie roszczeń, a zgłoszone roszczenie okazało się nieuzasadnione, to sąd mógł także z urzędu uwzględnić inne roszczenie alternatywne (art. 477[1] § 2 k.p.c.). Obie te regulacje odrębnie traktowały przy-sługujące pracownikowi roszczenia alternatywne (§ 2) i inne „niezgłoszone”, które jednak w ustalonym stanie faktycznym mogły zostać uwzględnione na szczególnej podstawie procesowej (§ 1). Inaczej ujmując, przepis art. 477[1] k.p.c. przed zmianą miał na uwadze dwie grupy roszczeń. Pierwsze, które nie były objęte żądaniem i mimo to mogły być uwzględnione oraz te, które przysługiwały jako alternatywne. W zakresie tych drugich wystarczało, że pracownik dokonywał wyboru jednego z nich i sąd mógł orzec o drugim (przysługującym alternatywnie) roszczeniu, nawet gdy pracownik go nie dochodził.

Niewątpliwie obie te sytuacje procesowe (z § 1 i § 2) logicznie były rozłączne, stąd taki sam podział dotyczy roszczeń, do których się odnosiły. Od razu też widać, że funkcja rozwiązania z § 1 była inna niż rozwiązania z § 2. Różnicę tę tłumaczy orzekanie w interesie pracownika nawet przy braku roszczenia w sytuacji określonej w § 1 i orzekanie wbrew jego żądaniu (woli) w sytuacji określonej w § 2. Jeżeli więc sąd stosował to drugie rozwiązanie, to już tylko w płaszczyźnie subiektywnej pracownik mógł oceniać takie rozstrzygnięcie jako nie zawsze dla niego korzystne, gdyż nieuwzględniające wybranego przezeń roszczenia, które mu odpowiadało i które uznawał za satysfakcjonujące.

Wyrok SN z dnia 8 stycznia 2008 r., I PK 192/07

Standard: 57181 (pełna treść orzeczenia)

Przed nowelizacją wynikającą z ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 172, poz. 1804), która weszła w życie 5 lutego 2005 r., art. 477[1] § 1 k.p.c. przewidywał, że sąd pracy wydając wyrok powinien był orzec o roszczeniach, które wynikały z faktów przytoczonych przez pracownika także wówczas, gdy roszczenie nie było objęte żądaniem pracownika lub gdy było zgłoszone w rozmiarze mniejszym niż usprawiedliwiony wynikiem postępowania. Po nowelizacji obowiązek sądu orzekania o roszczeniach nieobjętych żądaniem lub zgłoszonych w mniejszym rozmiarze (czyli obowiązek orzekania ponad żądanie) został zastąpiony obowiązkiem przewodniczącego pouczenia pracownika o roszczeniach wynikających z przytoczonych przez niego faktów. 

Wyrok SN z dnia 27 marca 2007 r., II PK 235/06

Standard: 57185 (pełna treść orzeczenia)