Podział orzeczeń na wyroki i postanowienia

Zgodnie z przyjętym przez Kodeks postępowania cywilnego podziałem orzeczeń i związaną z nim ich funkcją, sąd w toku procesu orzeka wyrokiem co do istoty sporu (co do meritum, merytorycznie), natomiast postanowieniem rozstrzyga nasuwające się kwestie natury proceduralnej (por. uchwała połączonych Izb: Izby Cywilnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN z dnia 6 marca 1972 r., III CZP 27/71).

Dla oceny dopuszczalności i rodzaju środka zaskarżenia rozstrzygające znaczenie ma treść orzeczenia, a nie nadana mu forma. Błędne określenie formy ma bowiem drugorzędne znaczenie.

Dbałość o prawidłową formę rozstrzygnięcia jest wskazana ponieważ decyduje o jednolitości w zakresie rodzaju środka zaskarżenia a następnie przebiegu postępowania przed sądem drugiej instancji, formy jego orzeczenia i możliwych rozstrzygnięciach.

Uchwała SN z dnia 21 czerwca 2023 r., III UZP 5/23

Standard: 71899 (pełna treść orzeczenia)

W przypadku postępowania cywilnego podział orzeczeń na wyroki i postanowienia tradycyjnie wynika z przedmiotu rozstrzygnięcia. Postać wyroku jest zarezerwowana dla orzeczeń merytorycznych, czyli odnoszących się do zgłoszonego roszczenia (art. 316 § 1 i n. k.p.c.). 

Pojęcie wyrokowania jest zastrzeżone dla orzeczeń o istocie sprawy, czyli o żądaniu pozwu (zob. art. 321 § 1 k.p.c.). 

Jeśli kodeks nie przewiduje wydania wyroku lub nakazu zapłaty - sąd wydaje postanowienie (art. 354 k.p.c.). Chodzi o inne orzeczenia niż odnoszące się do istoty sprawy. Ustawodawca nie wiąże postaci orzeczenia ani z kwestią posiedzenia, na jakim ono zapada, ani z kwestią składu orzekającego.

Uchwała SN z dnia 6 kwietnia 2022 r., III CZP 12/22

Standard: 61350 (pełna treść orzeczenia)