Cele i charakter postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia

Celem postępowania zabezpieczającego jest udzielenie tymczasowej ochrony prawnej, a w szczególności zapewnienie efektywności, a zwłaszcza wykonalności mającego zapaść albo już wydanego orzeczenia w sprawie. Postępowanie to tymczasowo reguluje stosunki między stronami (uprawnionym i obowiązanym). Jego zasadniczym celem jest zapobieżenie sytuacji, w której obowiązany będzie dokonywać rozporządzeń swoim majątkiem albo przedmiotem dochodzonego świadczenia w toku postępowania rozpoznawczego w taki sposób, że nawet w razie uzyskania przez uprawnionego korzystnego orzeczenia zaspokojenie roszczenia w drodze egzekucji nie będzie możliwe z braku przedmiotu, do którego egzekucja miałaby być skierowana (patrz W. Broniewicz, A. Marciniak I. Kunicki, „Postępowanie cywilne w zarysie”, Warszawa 2016 s. 507-508).

Postępowanie zabezpieczające ma na celu i jest traktowane jako postępowanie pomocnicze wobec postępowania rozpoznawczego.

Również J. Misztal-Konecka („Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne w sprawach cywilnych”, Warszawa 2019, strona 25-27) podkreśla, że pierwotnym celem postępowania zabezpieczającego było zapewnienie wierzycielowi zaspokojenia czy też szerzej zapewnienie wykonalności orzeczenia. Ten tradycyjny cel, zdaniem cytowanej autorki, wynika obecnie również wprost z artykułu 7301 § 2 k.p.c., w którym interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia powiązano z uniemożliwieniem lub poważnym utrudnieniem wykonania zapadłego w sprawie orzeczenia. Cytowana autorka (tamże, s. 29-30) zauważa też, że postępowanie zabezpieczające pełni rolę pomocniczą wobec postępowania rozpoznawczego, nie tyle warunkując samą możliwość jego przeprowadzenia, lecz pozwalając na realizację funkcji ochronnej, która nie zostałaby zrealizowana, gdyby orzeczenie nie mogło zostać wykonane nawet przymusowo z powodu czynności zmierzających do udaremnienia egzekucji.

Uchwała SN z dnia 30 kwietnia 2024 r., III CZP 60/23

Standard: 81479 (pełna treść orzeczenia)

Istotą ochrony prawnej udzielanej w postępowaniu zabezpieczającym jest jej tymczasowy charakter. W sprawach, w których interes w uzyskaniu zabezpieczenia wynika z obawy o uniemożliwienie lub poważne utrudnienie wykonania orzeczenia (art. 730[1] § 2 in initio k.p.c.), tymczasowość ta polega na tym, że zabezpieczenie obejmuje co do zasady wyłącznie czas niezbędny do uzyskania tytułu wykonawczego, pozwalającego wierzycielowi na wszczęcie egzekucji stwierdzonego tytułem świadczenia. Wyrazem tego założenia jest m.in. art. 730 § 2 k.p.c., zgodnie z którym udzielenie zabezpieczenia po uzyskaniu tytułu wykonawczego jest co do zasady niedopuszczalne, z zastrzeżeniem sytuacji, w której ma ono na celu zabezpieczenie roszczenia o świadczenie, którego termin spełnienia jeszcze nie nastąpił (por. uchwała SN z dnia 23 lutego 1982 r., III CZP 3/82). 

Jeżeli postępowanie rozpoznawcze zakończy się korzystnym dla uprawnionego rozstrzygnięciem, zabezpieczenie upada po uprawomocnieniu się orzeczenia (art. 754[1] § 1 i 2 oraz art. 757 k.p.c.). Wydłużenie czasu trwania zabezpieczenia na niedługi czas po uprawomocnieniu się orzeczenia uwzględniającego żądanie umożliwia uprawnionemu - w miarę potrzeby - uzyskanie tytułu wykonawczego i wszczęcie egzekucji, co czyni zadość celom zabezpieczenia (por. uchwała SN z dnia 18 października 2013 r., III CZP 64/13)

Uchwała SN z dnia 26 listopada 2021 r., III CZP 86/20

Standard: 59456 (pełna treść orzeczenia)