Kontakty z dzieckiem w orzecznictwie ETPCz
Prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów (art. 113 k.r.o.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Wzajemna radość dziecka i rodzica ze wspólnego przebywania stanowi fundamentalny element “życia rodzinnego” w znaczeniu Artykułu 8 Konwencji (zobacz, między innymi, Monory przeciwko Rumunii i Węgrom, nr 71099/01, § 70, 5 kwietnia 2005 oraz Fuşcă przeciwko Rumunii, nr 34630/07).
Jeżeli sprawa dotyczy sporów rodzicielskich o dzieci, do Trybunału nie należy zastępowanie kompetentnych władz krajowych przy regulowaniu kwestii kontaktu, lecz raczej weryfikowanie zgodności wydanych postanowień z Konwencją, przy zastosowaniu marginesu swobody. Czyniąc to należy ustalić czy podane powody usprawiedliwiające środki powzięte w celu zabezpieczenia praw skarżącego dotyczących jego życia rodzinnego, są wystarczające i odpowiednie (zobacz, między innymi, Olsson przeciwko Szwecji, 24 marca 1988, oraz M. i C. przeciwko Rumunii, nr 29032/04, 27 września 2011).
Obowiązek władz krajowych podjęcia środków ułatwiąjacych kontakt dziecka z rodzicem nie wykonującym władzy rodzicielskiej po rozwodzie nie jest, mimo wszystko, absolutny (zobacz, mutatis mutandis, Hokkanen). Rozważania opierają się głównie na tym czy władze podjęły wszystkie konieczne środki w celu ułatwienia kontaktu, takie których można było rozsądnie oczekiwać w wyjątkowych okolicznościach danej sprawy (zobacz Cristescu przeciwko Rumunii, nr 13589/07, 10 stycznia 2012). Co więcej, upływ czasu może spowodować nieodwołalne konsekwencje dla relacji dziecka i rodzica, którzy nie mieszkają razem (zobacz, na przykład, Kuppinger przeciwko Niemcom, nr 62198/11, 15 stycznia 2015).
Podczas badania, czy niewyegzekwowanie uzgodnień dotyczących kontaktów jest równoważne z brakiem poszanowania dla życia rodzinnego skarżącego, Trybunał powinien znaleźć równowagę pomiędzy różnymi interesami, mianowicie syna skarżącego i matki, interesami skarżącego oraz ogólnym interesem w gwarantowaniu poszanowania zasady państwa prawa (zobacz D. przeciwko Polsce (dec). nr 82115/02, 14 marca 2006).
Brak współpracy pomiędzy rodzicami będącymi w separacji nie jest okolicznością, która sama w sobie zwalnia władze z ich pozytywnych obowiązków, zgodnie z Artykułem 8. Raczej nakłada na władze obowiązek powzięcia środków, które doprowadzą do pojednania skłóconych interesów stron, mając na uwadze interes nadrzędny. (zobacz Z. przeciwko Polsce, nr 34694/06, § 75, 20 kwietnia 2010; G.B. przeciwko Litwie, nr 36137/13, § 93, 19 stycznia 2016).
Ostatecznie, najlepszy interes dziecka musi być najważniejszą przesłanką, która ze względu na swą naturę i powagę, przeważa nad interesami rodziców ( zobacz, między innymi, Olsson (Nr 2) i Płaza przeciwko Polsce, nr 18830/07, 25 stycznia 2011).
Trybunał zauważa, że trudności w egzekwowaniu postanowień o kontakcie, były w dużej mierze spowodowane niechęcią matki do kontaktowania się skarżącego z synem, ale również otwartą wrogością dziecka wobec swojego ojca i jego odmów do widzenia się z nim. Trybunał jest świadom faktu, że kontakt i zamieszkanie są kwestiami wyjątkowo delikatnej natury dla wszystkich zaangażowanych stron i nie jest łatwym zadaniem dla władz krajowych zapewnienie wyegzekwowania nakazów sądu, gdy zachowanie jednego lub dwojga rodziców jest dalekie od konstruktywnego. W niniejszej sprawie, brak nastawienia na współpracę po stronie matki, jej otwarta wrogość wobec skarżącego, szczególnie utrudniło władzom krajowym podjęcie działań mających na celu całkowite wyegzekwowanie praw skarżącego do kontaktów (zobacz Krasicki przeciwko Polsce, nr 17254/11, 15 kwietnia 2014).
Trybunał zauważa, że skarżący miał otwartą drogę do złożenia wniosku o egzekwowanie postanowień na mocy KPC. Sądy mogły nałożyć nakaz zapłaty określonej sumy pieniężnej na M.K., zobowiązując ją do dostosowania się do ugody w przedmiocie kontaktów. Wygląda na to, że miało to miejsce w jednej sytuacji, 1 kwietnia 2008 r., kiedy sąd zagroził M.K. karą pieniężną, jeżeli nie dostosowałaby się do uzgodnień z porozumienia z tego samego dnia. Jednakże spotkanie wyznaczone na 5 kwietnia 2008 jak i następne odbyły się i dlatego nie nałożono żadnej kary. Od dnia 13 sierpnia 2011 r. skarżący mógł wnosić o wypłatę kary pieniężnej od M.K. za niezastosowanie się przez nią do ustaleń dotyczących kontaktów. Skarżący wniósł o to prawo i uzyskał je 19 lutego 2013 r. Jednakże, żadna kara nie została zapłacona przez M.K., ponieważ skarżący zaprzestał starania o spotkania z synem ze względu na konflikt i nigdy nie wnioskował o wyegzekwowania tego postanowienia.
Zgodnie z orzecznictwem Trybunału, zobowiązania Państwa wynikające z Artykułu 8 nie polegają na osiągnięciu rezultatu, ale na obowiązku starannego działania (zobacz Pascal przeciwko Rumunii, nr 805/09, 17 kwietnia 2012). W związku z tym Trybunał stwierdza, że władze krajowe podjęły wszystkie konieczne środki, które mogły być rozsądnie wymagane, w celu wyegzekwowania prawa skarżącego do kontaktu z synem (zobacz Gobec przeciwko Słowenii, nr 7233/04, 3 października 2013).
Powyższe wnioski są wystarczające do wysnucia przez Trybunał wniosku, że nie nastąpiło naruszenie Artykułu 8 Konwencji.
Wdowiak przeciwko Polsce (Skarga nr 28768/12, wyrok ostateczny z 7 maja 2017)
Standard: 8416
Trybunał uważa, że organom władzy przysługuje margines swobody przy podejmowaniu decyzji w sprawach dotyczących opieki. Jednakże surowsza kontrola jest podejmowana w przypadku kolejnych ograniczeń, takich jak restrykcje wprowadzone przez te władze dotyczące praw rodzicielskich do kontaktów, a także odnośnie do środków prawnych, których celem jest zapewnienie odpowiedniej ochrony praw rodziców i dziecka w celu poszanowania życia rodzinnego. Takie ograniczenia pociągają za sobą niebezpieczeństwo, że relacje rodzinne między małym dzieckiem a jednym z jego rodziców mogą zostać skutecznie ograniczone. (zob. Sahin przeciwko Niemcom [GC], nr 30943/96).
W sprawie dotyczącej wykonywania prawa do kontaktu jednego z rodziców, art. 8 uwzględnia prawo rodzica do podejmowania środków dotyczących jego ponownego połączenia się z dzieckiem oraz zobowiązania organów władzy krajowej do wspierania tych działań, o tyle, że w interesie dziecka leży, by wszystko zostało zrobione tak, aby zostały ochronione osobiste relacje i, jeśli są one właściwe, do „odbudowania” rodziny; zobowiązanie państwa nie jest jednym z rezultatów, lecz jednym ze środków (zob. m.in. Ignaccolo-Zenide przeciwko Rumunii, nr 31679/96; Cristescu przeciwko Rumunii, nr 13589/07,10 stycznia 2012; Prizzia przeciwko Węgrom, nr 20255/12, 11 czerwca 2013; P.K. przeciwko Polsce, nr 43123/10, 10 czerwca 2014).
Trybunał przypomina, że obecnie występuje powszechne przekonanie – również w prawie międzynarodowym – we wspieraniu idei, zgodnie z którą przy podejmowaniu decyzji dotyczących dzieci ich interes powinien być brany pod uwagę w pierwszym rzędzie., (zob. Neulinger i Shuruk [GC], nr 41615/07, 6 czerwca 2010, oraz X przeciwko Łotwie [GC], nr 27853/09, ECHR 2013). Najlepszy interes dziecka może, w zależności od charakteru i wagi, przewyższyć interes rodziców (zob. Sahin). Interes rodziców, zwłaszcza w posiadaniu regularnego kontaktu z dzieckiem, mimo to pozostaje czynnikiem, który powinien być brany pod uwagę przy szukaniu równowagi (zob. Neulinger i Shuruk).
Interes dziecka podyktowany jest tym, że więzi między jego rodziną powinny być zachowane, za wyjątkiem spraw, w których wykazano, że rodzina jest szczególnie niewydolna.
Konkludując więzi rodzinne mogą zostać rozerwane jedynie w bardzo wyjątkowych okolicznościach oraz że należy zrobić wszystko, aby zostały chronione osobiste relacje i jeśli są one właściwe, aby „odbudować” rodzinę (zob. Gnahoré przeciwko Francji, nr 40031/98).
Trybunał uznaje, że zadanie sądów krajowych było utrudnione z uwagi na napięte relacje między matką dziecka a skarżącym. Jednakże brak współpracy między rodzicami pozostającymi w separacji nie jest okolicznością, która sama w sobie zwalniała organy władzy od ich pozytywnych zobowiązań zgodnie z art. 8. Raczej powinna wpłynąć na organy władzy, aby te podjęły środki, które mogą zakończyć konflikt zainteresowanych stron, mając na uwadze nadrzędny interes dziecka (zob. Zawadka, § 67; Bondavalli; G.B.).
Kacper Nowakowski przeciwko Polsce (Skarga nr 32407/13)
Standard: 8435