Uzasadnienie z urzędu postanowień wydanych w postępowaniu zażaleniowym (art. 397 § 2 k.p.c.)

W postępowaniu toczącym się na skutek zażalenia sąd drugiej instancji uzasadnia z urzędu postanowienia kończące to postępowanie. Okoliczność, czy zarazem kończą one postępowanie w samej sprawie, jest tu całkowicie obojętna.

Postanowieniami kończącymi postępowanie w sprawie są postanowienia zamykające drogę do wydania orzeczenia sądu danej instancji, rozstrzygającego istotę sprawy w procesie (wyrokiem) lub w postępowaniu nieprocesowym (postanowieniem), a ponadto postanowienia, które kończą sprawę jako pewną całość poddaną pod osąd, a więc dotyczące całości sprawy, a będące ostatnimi orzeczeniami wydanymi w postępowaniu. Wszystkie pozostałe postanowienia są postanowieniami nie kończącymi postępowania w sprawie; kończą one bowiem jedynie pewien fragment sprawy, ale nie sprawę.

Do wydania przez sąd drugiej instancji postanowień nie kończących postępowania w sprawie może dojść zarówno w postępowaniu zażaleniowym, jak i w postępowaniu apelacyjnym. Przykładem postanowień nie kończących postępowania w sprawie, wydanych przez sąd drugiej instancji w następstwie rozpoznania zażalenia, są postanowienia wymienione w części enumeratywnej art. 394 § 1 k.p.c., postanowienie w sprawie zarządzenia tymczasowego (art. 741 k.p.c.), a także postanowienia wydane na skutek zażalenia przewidzianego w przepisach szczególnych o postępowaniu nieprocesowym (np. art. 551 § 2, art. 635 § 6, art. 648 § 2 k.p.c.), o postępowaniu egzekucyjnym (np. art. 768, art. 839 § 2, art. 997, 1028 § 3, art. 1055 k.p.c.), jak również o innych postępowaniach (np. art. 704 § 1, art. 713 § 3, art. 727, 1151 § 2 k.p.c.). Już z tego przykładowego wyliczenia wynika, że dotyczą ważnej materii procesowej i mają istotne znaczenie dla przebiegu postępowania sądowego na różnym jego etapie. Postanowienia te zawierają w swej treści wynik - przeprowadzanej z reguły na posiedzeniu niejawnym - kontroli istotnych rozstrzygnięć proceduralnych, ważnych nie tylko z punktu widzenia gwarancji procesowych, ale także praw podmiotowych uczestników postępowania.

Do drugiej grupy postanowień sądu drugiej instancji nie kończących postępowania w sprawie (wydanych w postępowaniu apelacyjnym), należą: postanowienia dotyczące materii określonej w enumeratywnej części art. 394 § 1 k.p.c., a ponadto takie postanowienia, jak np. postanowienia dowodowe (art. 236 k.p.c.), postanowienie o odroczeniu rozprawy, postanowienie o odroczeniu ogłoszenia wyroku (art. 326 § 1 k.p.c.), postanowienie dotyczące wniosku o posiedzenie przy drzwiach zamkniętych (art. 153 § 2 k.p.c.).

Uchwała SN z dnia 24 listopada 1998 r., III CZP 44/98

Standard: 55592 (pełna treść orzeczenia)