Poszanowanie mienia -ingerencja proporcjonalna

Nawet jeśli ingerencja w prawo do poszanowania mienia miała miejsce zgodnie z warunkami określonymi przepisami prawa – co oznacza, że nie została ona dokonana w sposób arbitralny – oraz w interesie publicznym, ingerencja taka musi mimo to spełniać wymóg zachowania „sprawiedliwej równowagi” między potrzebami ogólnego interesu społeczeństwa a wymogami ochrony praw podstawowych jednostki. W szczególności istnieć musi rozsądny stosunek proporcjonalności między zastosowanymi środkami a celem, którego realizacji służyć miały kwestionowane środki (zob. Scordino przeciwko Włochom (nr 1) [Wielka Izba], skarga nr 36813/97, paragraf 93, ETPC 2006‑V).

Ustalając, czy wymóg ten został spełniony, Trybunał pragnie powtórzyć, że Państwo dysponuje szerokim marginesem oceny zarówno przy wyborze środków wdrażania, jak i przy ocenie, czy skutki wdrożenia uznać można za uzasadnione interesem ogólnym dla osiągnięcia celu przyświecającego określonym przepisom prawa (zob. Chassagnou i Inni przeciwko Francji [Wielka Izba], skargi nr 25088/94, 28331/95 i 28443/95, ETPC 1999, III oraz Herrmann przeciwko Niemcom [Wielka Izba], skarga nr 9300/07, 26 czerwca 2012 r.). Mimo to jednak Trybunał nie może zrzec się przysługujących mu kompetencji kontrolnych i musi zatem określić, czy wymagana równowaga została zachowana w sposób zapewniający realizację prawa skarżącej do poszanowania jej mienia w rozumieniu zdania pierwszego art. 1 Protokołu nr 1 (zob. Jahn i Inni przeciwko Niemcom [Wielka Izba], skargi nr 46720/99, 72203/01 i 72552/01, ETPC 2005‑VI). Oceniając, czy dany środek ma charakter proporcjonalny, Trybunał badał w przeszłości także sytuację osobistą skarżących, wliczając w to kwestię tego, czy działali oni w dobrej wierze (zob. Vistiņš i Perepjolkins).

W celu dokonania oceny zgodności działań podejmowanych przez Państwo z wymogami art. 1 Protokołu nr 1, Trybunał musi przeprowadzić ogólną analizę poszczególnych interesów, mając na względzie fakt, że celem Konwencji jest gwarantowanie praw mających charakter „praktyczny i skuteczny”, a nie teoretyczny i iluzoryczny. Musi on zatem zignorować pozory i dokonać analizy realnej sytuacji, mając na uwadze wszelkie istotne okoliczności, wliczając w to działania stron postepowania, środki zastosowane przez Państwo oraz sposób ich wdrażania. W momencie, gdy sprawa dotyczy kwestii związanej z interesem powszechnym, władze publiczne zobowiązane są działać w odpowiednim czasie oraz w sposób spójny i adekwatny (zob. Fener Rum Erkek Lisesi Vakfı przeciwko Turcji, skarga nr 34478/97, 9 stycznia 2007, oraz Bistrović przeciwko Chorwacji, skarga nr 25774/05, 31 maja 2007).

W kontekście poboru podatków, Trybunał uważa, że analizując proporcjonalność danego środka stanowiącego formę ingerencji należy wziąć pod uwagę odpowiedniość zastosowanych metod (zob., w kontekście wykonywania przez Państwo prawa pierwokupu, Hentrich przeciwko Francji, 22 września 1994 roku, Seria A nr 296 A).

Mimo iż art. 1 Protokołu nr 1 nie zawiera wyraźnych postanowień co do wymogów proceduralnych, w celu dokonania oceny proporcjonalności ingerencji, Trybunał analizuje stopień ochrony przed działaniami arbitralnymi, jaki zapewniają zasady postępowania w danej sprawie (zob. Hentrich) W szczególności, Trybunał analizuje, czy postępowanie dotyczące ingerencji w prawo skarżącego do poszanowania jego mienia zawierało w sobie podstawowe zabezpieczenia o charakterze proceduralnym. Trybunał uznał już wcześniej, że ingerencja nie może być uznana za zgodną z prawem w sytuacji, kiedy w sprawie nie miało miejsca postępowanie kontradyktoryjne prowadzone zgodnie z zasadą równości broni i pozwalające na przedstawianie argumentów dotyczących kwestii istotnych dla wyniku sprawy (zob. Hentrich oraz Jokela przeciwko Finlandii, nr 28856/95, ETPC 2002–IV). Właściwe w danej sprawie procedury analizować należy w sposób kompleksowy (zob. AGOSI; Hentrich oraz Jokela).

R.Sz. przeciwko Węgrom (Skarga nr 41838/11)

Standard: 4410

Nota źródłowa