Tożsamość stron i roszczeń przy zmianie okoliczności

Do uznania, że sprawa została prawomocnie osądzona, a więc, że istnieją podstawy stwierdzenia tej przeszkody procesowej, nie wystarcza samo stwierdzenie, że w obydwu sprawach chodzi o to samo roszczenie i że identyczne są podmioty obydwu postępowań; mimo bowiem identyczności zainteresowanych i dochodzonego roszczenia stan rzeczy osądzonej nie występuje, jeżeli uległy zmianie okoliczności, (por. wyrok SN z dnia 18 kwietnia 1980 r., IV CR 85/80).

Postanowienie SN z dnia 7 listopada 2013 r., V CSK 515/12

Standard: 54951 (pełna treść orzeczenia)

Nie są objęte powagą rzeczy osądzonej roszczenia, które wynikają z nowych okoliczności faktycznych powstałych po wydaniu wyroku.

Postanowienie SN z dnia 14 marca 2012 r., II CSK 304/11

Standard: 54957 (pełna treść orzeczenia)

Do uznania, że sprawa została prawomocnie osądzona, a więc, że istnieją podstawy do odrzucenia nowego pozwu (art. 199 § 1 i art. 336 k.p.c.), nie wystarcza samo stwierdzenie, że w obydwu sprawach chodzi o to samo roszczenie i że identyczne są strony obydwu procesów; mimo bowiem identyczności stron i dochodzonego roszczenia stan rzeczy osądzonej nie występuje, jeżeli uległy zmianie okoliczności, których istnienie było przyczyną oddalenia pierwszego powództwa, a więc jeżeli roszczenie stało się w świetle nowego stanu faktycznego uzasadnione.

Podstawą oceny, że sprawa z powyższej przyczyny nie została prawomocnie osądzona, może być zmiana jakiejkolwiek okoliczności, jeśli tylko ta właśnie okoliczność stała się przyczyną rozstrzygnięcia w pierwszej sprawie.

Może to być np. okoliczność, że roszczenie poprzednio jeszcze niewymagalne stało się po oddaleniu z tego powodu powództwa w pierwszej sprawie wymagalne (por. orz. SN z dnia 5.VI.1954 r. 2 CO 26/54), czy też że żądanie stwierdzenia zasiedzenia było pierwotnie bezpodstawne z tej tylko przyczyny, że nie upłynął jeszcze wymagany termin; po upływie tego terminu żądanie stwierdzenia zasiedzenia może być oczywiście mimo poprzedniego oddalenia go uwzględnione; dalej może nastąpić zmiana stanu prawnego, który poprzednio wysunięte żądanie czynił bezpodstawnym, nowy zaś stan prawny uzasadnia takie samo żądanie względem tej samej osoby (por. orz. SN z dnia 15.II.1959 r. I CR 693/57).

Może to być także - tak jak w sprawie niniejszej - zmiana okoliczności faktycznych, gdy zmiana ta sprawiła, że brakująca poprzednio przesłanka roszczenia została zrealizowana.

Wyrok SN z dnia 18 kwietnia 1980 r., IV CR 85/80

Standard: 31683 (pełna treść orzeczenia)