Nakaz zapłaty jako orzeczenie kończące postępowanie w sprawie w rozumieniu art. 745 § 1 k.p.c.

Nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym, stanowiący tytuł zabezpieczający, nie jest orzeczeniem kończącym postępowanie w sprawie w rozumieniu art. 745 § 1 k.p.c.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 22 września 1995 r., III CZP 117/95, opowiadając się za możliwością zasądzenia kosztów postępowania zabezpieczającego po uprawomocnieniu się nakazu zapłaty, który stanowił podstawę wszczęcia postępowania zabezpieczającego, stwierdził, że art. 745 § 1 k.p.c., mówiąc o orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie, nie może dotyczyć nakazu zapłaty. Z tego względu Sądu Najwyższego do rozstrzygania o kosztach postępowania zabezpieczającego przeprowadzonego na podstawie nakazu zapłaty należy stosować w drodze analogii przepisy zawierające hipotezy, które mogłyby zostać odniesione do stanów faktycznych wykazujących dostateczne podobieństwo do unormowanych. Skoro zaś z art. 745 § 1 k.p.c. wynika, że wniosek o zasądzenie kosztów postępowania zabezpieczającego może być zgłoszony przed zakończeniem postępowania w sprawie, to unormowanie to należy stosować odpowiednio także wtedy, gdy tytułem zabezpieczenia jest nakaz zapłaty (...). Za możliwością orzekania odrębnie o kosztach procesu po wydaniu w sprawie nakazu zapłaty i wniesieniu zarzutów przemawia też wyraźnie art. 497 § 2 k.p.c.

W sprawie, w której Sąd Okręgowy przedstawił zagadnienie prawne dotyczące wykładni art. 745 § 1 k.p.c., wniosek o zasądzenie kosztów postępowania zabezpieczającego został złożony przez stronę powodową przed zakończeniem postępowania związanego z wniesieniem zarzutów od nakazu zapłaty. Nie było zatem przeszkód, by wniosek ten rozpoznać, 

Postanowienie SN z dnia 8 listopada 2006 r., III CZP 69/06

Standard: 54694 (pełna treść orzeczenia)

W sprawie, w której nakaz zapłaty jest orzeczeniem kończącym postępowanie, a zabezpieczenie powództwa na podstawie tego nakazu nastąpiło w drodze czynności komornika, o kosztach postępowania zabezpieczającego rozstrzyga sąd na wniosek Powoda (art. 745 k.p.c.).

Artykuł 745 § 1 k.p.c. nie pozostawia wątpliwości co do zasady, że o kosztach postępowania zabezpieczającego rozstrzyga sąd. Przepisy kodeksu postępowania cywilnego dotyczące postępowania zabezpieczającego nie przewidują wyjątków od tej zasady. Dlatego też nie jest uzasadnione uznanie w tym przedmiocie uprawnień komornika poprzez art. 770 k.p.c. Zabieg taki wymagałby traktowania kosztów postępowania zabezpieczającego na równi z kosztami postępowania egzekucyjnego, czego nie można przyjąć.

Art. 745 § 1 k.p.c. stanowi, że o kosztach postępowania zabezpieczającego sąd rozstrzyga w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie. Paragraf 2 tego przepisu reguluje sytuacje szczególne w zakresie kosztów zabezpieczenia ustanowionego na podstawie zarządzenia tymczasowego, wydanego przed wszczęciem sprawy. Stanowi on, że jeżeli wierzyciel nie zachował wyznaczonego mu terminu do wytoczenia sprawy, dłużnik może w ciągu dwóch tygodni od upływu tego terminu złożyć wniosek o przyznanie mu kosztów. W tymże terminie wniosek taki może zgłosić wierzyciel, jeżeli nie wytoczył sprawy dlatego, że dłużnik zaspokoił jego roszczenie.

Art. 745 § 1 k.p.c., mówiąc o orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie, nie może mieć na uwadze także nakazu zapłaty . Nie ma bowiem możliwości rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zabezpieczającego w nakazie zapłaty, gdyż dopiero nakaz zapłaty zaopatrzony w odpowiednią klauzulę wykonalności może stanowić podstawę wszczęcia na wniosek powoda postępowania zabezpieczającego. Samo wydanie nakazu zapłaty - jak również każdego innego zarządzenia tymczasowego - jeszcze nie przesądza o tym, czy koszty zabezpieczenia w ogóle powstaną oraz w jakiej wysokości. Istnieje zatem luka w kodeksie postępowania cywilnego, polegająca na braku uregulowania sposobu rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zabezpieczającego w sytuacji, gdy nakaz zapłaty jest orzeczeniem kończącym postępowanie, a postępowanie zabezpieczające zostało przeprowadzone.

Uchwała SN z dnia 22 września 1995 r., III CZP 117/95

Standard: 32253 (pełna treść orzeczenia)