Prawo Państwa do kontrolowania imigracji (zapobieganie nielegalnemu wkroczeniu na terytorium Państwa)
Azyl; Imigranci (art. 56 Konstytucji)
Niniejsza sprawa dotyczy przede wszystkim odmowy udzielenia skarżącej zezwolenia na pobyt w Holandii w oparciu o fakt, że toczy się tam jej życie rodzinne. Istnienie życia rodzinnego w rozumieniu art. 8 Konwencji między skarżącą a jej małżonkiem i trójką ich dzieci nie jest kwestią sporną. W odniesieniu do kwestii zgodności ze wspomnianym postanowieniem Trybunał pragnie przypomnieć, że Państwa są upoważnione – w świetle ugruntowanego prawa międzynarodowego oraz ich obowiązków wynikających z traktatów – do kontrolowania wjazdu i pobytu cudzoziemców na ich terytorium. Konwencja nie gwarantuje prawa do wkraczania na terytorium danego kraju lub przebywania na nim (zob. np. Nunez). Konsekwencją prawa Państwa do kontrolowania imigracji jest zobowiązanie cudzoziemców takich do poddania się kontroli imigracyjnej i procedurom, a także opuszczenie terytorium Układającego się Państwa, jeżeli zostanie im to nakazane w przypadku zgodnej z prawem odmowy wjazdu lub pobytu.
Trybunał pragnie przypomnieć, że – co do zasady – Układające się Państwa mają prawo wymagać od cudzoziemców pragnących w nich zamieszkać przedłożenia odpowiedniego wniosku zza granicy. Nie są więc one w żaden sposób zobowiązane do zezwolenia obcokrajowcom na oczekiwanie na wynik procedury imigracyjnej na ich terytorium (zob. ostatnio Djokaba Lambi Longa przeciwko Holandii (dec.), skarga nr 33917/12, 9 października 2012 r.).
Jeunesse przeciwko Holandii (Skarga nr 12738/10)
Standard: 4394
Art. 5 zabezpiecza jedno z podstawowych praw człowieka, jakim jest ochrona jednostki przeciwko arbitralnej ingerencji Państwa w jej prawo do wolności. Treść art. 5 jasno stanowi, że zawarte w nim gwarancje mają zastosowanie do „każdego” (zob. Nada przeciwko Szwajcarii [Wielka Izba], skarga nr 10593/08, § 224, ETPC 2012 r.). Podpunkty (a) - (f) art. 5 § 1 zawierają wyczerpujący wykaz dozwolonych przyczyn pozbawienia wolności; jeżeli w danym przypadku pozbawienie wolności ma miejsce z przyczyny innej niż którakolwiek z wymienionych, należy uznać je za niezgodne z prawem (zob. Saadi przeciwko Zjednoczonemu Królestwu [Wielka Izba], skarga nr 13229/03, ETPC 2008). Jeden z wyjątków wskazań w podpunkcie (f) pozwala Państwu na kontrolowanie wolności cudzoziemców w kontekście imigracji.
W wyroku w sprawie Saadi Wielka Izba po raz pierwszy zinterpretowała znaczenie pierwszej części art. 5 § 1 (f), tj. fragmentu „w celu zapobieżenia jej nielegalnemu wkroczeniu na terytorium państwa”. Wielka Izba stwierdziła, że dopóki Państwo nie „wyrazi zgody” na wkroczenie na swoje terytorium, każdy wjazd jest „niedozwolony” i pozbawienie wolności osoby chcącej tego dokonać, ale nieposiadającej wymaganego zezwolenia, może stanowić – bez żadnego wypaczenia językowego – „zapobieżenie nielegalnemu wkroczeniu na terytorium państwa”. Wielka Izba nie zgodziła się ze stwierdzeniem, że od momentu oddania się osoby ubiegającej się o azyl w ręce władz imigracyjnych stara się ona doprowadzić do wjazdu „za zezwoleniem” i w rezultacie nie można uznać pozbawienia wolności na podstawie pierwszej części art. 5 § 1 (f) za uzasadnione. Uznano, że zinterpretowanie pierwszej części art. 5 § 1 (f) jako zezwalającej na zatrzymanie jedynie osoby, w odniesieniu do której wykazano, że próbuje obejść ograniczenia wjazdowe, wiązałoby się ze zbyt wąskim ujęciem warunków ujętych w przedmiotowym przepisie oraz uprawnienia Państwa do wykonywania niezaprzeczalnie przysługującego mu wspomnianego wyżej prawa do kontroli. Interpretacja taka byłaby ponadto niezgodna z Konkluzją nr 44 Komitetu Wykonawczego Programu Uchodźczego UNHCR, Wytycznymi UNHCR oraz Rekomendacją Komitetu Ministrów Rady Europy (zob. paragrafy 34-35 i 37 wyroku w sprawie Saadi), które przewidują, w pewnych okolicznościach, możliwość pozbawienia wolności osób ubiegających się o azyl, np. w toku prowadzonych ustaleń tożsamości lub faktów, na których opiera się dany wniosek o azyl. Niemniej zatrzymanie musi pozostawać zgodne z ogólnym celem art. 5, który ma za zadanie chronić prawo do wolności oraz zapewnić, aby żaden człowiek nie został pozbawiony wolności w sposób arbitralny.
Na mocy drugiej części art. 5 § 1 (f) wszelkie przypadki pozbawienia wolności będą uzasadnione wyłącznie dopóty, dopóki trwa postępowanie deportacyjne lub ekstradycyjne. Jeśli postępowanie tego rodzaju nie będzie prowadzone z zachowaniem należytej staranności, wówczas pozbawienie wolności przestanie być działaniem dozwolonym na mocy art. 5 § 1 (f) (zob. Chahal przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, 15 listopada 1996 r., Reports 1996-V).
Aby uniknąć uznania za arbitralne, pozbawienie wolności na mocy art. 5 § 1 (f) musi zostać zastosowane w dobrej wierze; musi ono pozostawać w ścisłym związku z podstawą zatrzymania przedstawioną przez Rząd; zarówno miejsce, jak i warunki, w jakich zatrzymana będzie osoba pozbawiona wolności, muszą być właściwe, mając na uwadze, że „środek ten nie jest stosowany względem sprawców przestępstw, lecz względem cudzoziemców którzy, często z obawy o własne życie, uciekli z kraju pochodzenia”; a ponadto okres pozbawienia wolności nie może przekroczyć rozsądnych granic wymaganych ze względu na cel zatrzymania danej osoby (zob. również A. i Inni przeciwko Zjednoczonemu Królestwu [Wielka Izba], skarga nr 3455/05, ETPC 2009, oraz Louled Massoud).
Art. 5 § 2 ma zastosowanie do spraw objętych stosowaniem art. 5 § 1 (f), choć wymagane jest podanie mniej szczegółowych przyczyn niż w przypadku spraw objętych stosowaniem art. 5 § 1 (c) (zob. Bordovskiy przeciwko Rosji, skarga nr 49491/99, 8 lutego 2005 r.).
Suso Masa przeciwko Malcie (Skarga nr 42337/12)
Standard: 4393