Oznaczenie sądu miejscowo właściwego przez SN a kwestia jurysdykcji krajowej (art. 45 k.p.c.)

Oznaczenie sądu właściwego nie przesądza o istnieniu jurysdykcji, a oceną jej istnienia powinien zająć się sąd właściwy. Istnienie w sprawie jurysdykcji krajowej nie powinno być przedmiotem oceny dowolnego sądu, lecz sądu właściwego.

Gdyby nawet Sąd Najwyższy był zobowiązany do zbadania jurysdykcji krajowej przed oznaczeniem sądu właściwego, wynik tego badania nie mógłby być wiążący dla sądu wskazanego jako właściwy, sąd ten bowiem ma obowiązek samodzielnego zbadania wszystkich bezwzględnych przesłanek procesowych (por. postanowienia SN: z 14 października 2011 r., I CO 49/11; z 26 lipca 2013 r., III SO 5/13).

Wyrok SN z dnia 26 lutego 2025 r., III CO 109/25

Standard: 86731 (pełna treść orzeczenia)

Istnienie w sprawie jurysdykcji krajowej powinno być przedmiotem oceny sądu właściwego, choćby był to sąd oznaczony przez Sąd Najwyższy na podstawie art. 45 k.p.c.

W wcześniejszym orzecznictwie Sądu Najwyższego ukształtował się pogląd, zgodnie z którym oznaczenie w trybie art. 45 k.p.c. sądu miejscowo właściwego do rozpoznania sprawy może nastąpić jedynie wówczas, gdy dla danej sprawy istnieje jurysdykcja krajowa i droga sądowa (por. m. in. postanowienia SN: z dnia 1 marca 1982 r., IV Co 2/82; z dnia 14. lutego 1985 r., II Co 13/85; z dnia 6 września 2000 r., II Co 8/00; z dnia 28 stycznia 2004 r., IV Co 1/04).

Powyższy pogląd stracił aktualność i obecnie judykatura, między innymi ze względu na obowiązujący porządek konstytucyjny, zajmuje stanowisko odmienne. Trafnie podkreślono bowiem w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z 29 października 2010 r., IV CSK 465/09, że skoro założeniem organizacji sądownictwa jest podział pracy między sądami, to - jak trafnie wyjaśniono w najnowszym piśmiennictwie - istnienie w sprawie jurysdykcji krajowej nie powinno być przedmiotem oceny dowolnego sądu, lecz sądu właściwego. Poza tym gdyby nawet Sąd Najwyższy był zobowiązany do zbadania jurysdykcji krajowej przed oznaczeniem sądu właściwego, wynik tego badania nie mógłby być wiążący dla sądu wskazanego jako właściwy, sąd ten bowiem ma obowiązek samodzielnego zbadania wszystkich bezwzględnych przesłanek procesowych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia z dnia 14 października 2011 r., I CO 49/11).

Postanowienie SN z dnia 26 lipca 2013 r., III SO 5/13

Standard: 88383 (pełna treść orzeczenia)