Oświadczenie co do przyjęcia lub odrzucenia spadku
Przyjęcie proste; przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza; odrzucenie spadku (art. 1012 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku są czynnościami nieorzeczniczymi, nie stanowią rozstrzygania o prawach do spadku. Stąd powszechnie się przyjmuje, że sąd, który odbiera takie oświadczenie, nie bada jego ważności, skuteczności, zachowania terminu czy statusu spadkobiercy (por. J. Gudowski [w:] T. Ereciński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2016, art. 641, nb. 3; P. Pruś [w:] M. Manowska (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2021, art. 641, nb. 1) – rola takiego sądu sprowadza się do „odebrania” oświadczenia tj. spisania protokołu (art. 641 § 4 k.p.c.) albo przyjęcia pisemnego oświadczenia (art. 1018 § 3 k.c.). Stąd zadanie to w sądach powierzono referendarzom sądowym (art. 5091 § 3 k.p.c.), którzy nie sprawują wymiaru sprawiedliwości (art. 2 § 3 p.u.s.p.), a ponadto można tego dokonać również przed notariuszem (art. 1018 § 3 k.c.).
Skuteczność takiego oświadczenia badana jest natomiast dopiero w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku.
Od przyjęcia (odebrania) oświadczenia o odrzuceniu spadku odróżnia się zatwierdzenie oświadczenia o uchyleniu się od skutków niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Jest to zupełnie inna czynność, uregulowana zarówno w odrębnych przepisach prawa materialnego (art. 1019 k.c.) jak i procesowego (art. 690 k.p.c.). Ma zupełnie inną istotę, tu bowiem rola sądu jest stricte orzecznicza, nie ogranicza się bowiem do przyjęcia (odebrania) oświadczenia, polega natomiast na rozstrzygnięciu o jego skuteczności, sąd bowiem „zatwierdza” to oświadczenie, co oznacza, że bada spełnienie przesłanek do uchylenia się od skutków prawnych, czyniąc to po przeprowadzeniu rozprawy. Stąd uprawnieni do tego nie są referendarze sądowi (art. 509[1] § 3 k.p.c. w zw. z art. 690 § 1 k.p.c.) ani notariusze, a wyłącznie sąd sprawujący wymiar sprawiedliwości.
Wyrok SR dla miasta stołecznego w Warszawie z dnia 22 grudnia 2021 r., I Ns 1114/21
Standard: 80402 (pełna treść orzeczenia)
W polskim systemie prawnym nabycie spadku zależne jest nie tylko od ustawowego lub testamentowego powołania do dziedziczenia ale także od woli spadkobiercy. Oświadczenie co do przyjęcia lub odrzucenia spadku jest jednostronną czynnością prawną nie wymagającą adresata, dokonywaną w kwalifikowanej formie (art. 1018 § 3 k.c.). Ma ono charakter nieodwołalny (art. 1018 § 2 k.c.) z tym, że może być złożone kilkakrotnie, w różnym terminie, każdorazowo w odniesieniu do innych podstaw powołania do spadku.
Uchwała SN z dnia 19 października 2017 r., III CZP 48/17
Standard: 53478 (pełna treść orzeczenia)