Oświadczenie co do przyjęcia lub odrzucenia spadku
Przyjęcie proste; przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza; odrzucenie spadku (art. 1012 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku jest jednostronną czynnością prawną (dla jej dokonania potrzebne jest złożenie oświadczenia woli jedynie przez spadkobiercę), przy której oświadczenie woli nie jest skierowane do określonego adresata. Nie ulega wątpliwości, że oświadczenie to ma charakter materialnoprawny (niezależnie, czy składane jest przed sądem, czy przed notariuszem).
Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku nie może być złożone w dowolny sposób. Dla jego ważności wymagane jest złożenie go w formie szczególnej przed sądem lub przed notariuszem, a jego treść określa art. 641 k.p.c.
W przypadku spadkobierców niemających pełnej zdolności do czynności prawnych może być ono złożone w ich imieniu przez przedstawiciela ustawowego (rodzica, opiekuna prawnego).
Z art. 1018 zd. 3 k.c. wynika, że oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może zostać złożone również przez pełnomocnika. Pełnomocnictwa takiego może udzielić także przedstawiciel ustawowy osoby, która ma złożyć takie oświadczenie. Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia powinno być udzielone - pod rygorem nieważności na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym.
Uchwała SN z dnia 6 lutego 2025 r., III CZP 31/24
Standard: 89145 (pełna treść orzeczenia)
Oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku są czynnościami nieorzeczniczymi, nie stanowią rozstrzygania o prawach do spadku. Stąd powszechnie się przyjmuje, że sąd, który odbiera takie oświadczenie, nie bada jego ważności, skuteczności, zachowania terminu czy statusu spadkobiercy (por. J. Gudowski [w:] T. Ereciński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2016, art. 641, nb. 3; P. Pruś [w:] M. Manowska (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2021, art. 641, nb. 1) – rola takiego sądu sprowadza się do „odebrania” oświadczenia tj. spisania protokołu (art. 641 § 4 k.p.c.) albo przyjęcia pisemnego oświadczenia (art. 1018 § 3 k.c.). Stąd zadanie to w sądach powierzono referendarzom sądowym (art. 5091 § 3 k.p.c.), którzy nie sprawują wymiaru sprawiedliwości (art. 2 § 3 p.u.s.p.), a ponadto można tego dokonać również przed notariuszem (art. 1018 § 3 k.c.).
Skuteczność takiego oświadczenia badana jest natomiast dopiero w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku.
Od przyjęcia (odebrania) oświadczenia o odrzuceniu spadku odróżnia się zatwierdzenie oświadczenia o uchyleniu się od skutków niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Jest to zupełnie inna czynność, uregulowana zarówno w odrębnych przepisach prawa materialnego (art. 1019 k.c.) jak i procesowego (art. 690 k.p.c.). Ma zupełnie inną istotę, tu bowiem rola sądu jest stricte orzecznicza, nie ogranicza się bowiem do przyjęcia (odebrania) oświadczenia, polega natomiast na rozstrzygnięciu o jego skuteczności, sąd bowiem „zatwierdza” to oświadczenie, co oznacza, że bada spełnienie przesłanek do uchylenia się od skutków prawnych, czyniąc to po przeprowadzeniu rozprawy. Stąd uprawnieni do tego nie są referendarze sądowi (art. 509[1] § 3 k.p.c. w zw. z art. 690 § 1 k.p.c.) ani notariusze, a wyłącznie sąd sprawujący wymiar sprawiedliwości.
Wyrok SR dla miasta stołecznego w Warszawie z dnia 22 grudnia 2021 r., I Ns 1114/21
Standard: 80402 (pełna treść orzeczenia)