Wielokrotne i długotrwałe przedłużanie tymczasowego aresztowania

Trybunał po raz kolejny stwierdza, że istnienie ogólnego ryzyka wynikającego ze zorganizowanego charakteru przestępczych działań skarżącego może zostać przyjęte jako podstawa dla jego tymczasowego aresztowania w początkowej fazie postępowania (patrz Górski przeciwko Polsce, nr 28904/02, 4 października 2005), a w pewnych okolicznościach również jako podstawa dla kolejnych przedłużeń aresztu tymczasowego (patrz sprawa Celejewski). Przyjmuje się, że w tego rodzaju sprawach, w których występuje wielu oskarżonych, proces gromadzenia dowodów i odbierania zeznań jest często zadaniem trudnym. Ponadto, Trybunał uznaje, że w sprawach takich jak niniejsza, które dotyczą zorganizowanych grup przestępczych, ryzyko że osadzony, po zwolnieniu go, może wywierać naciski na świadków lub pozostałych współoskarżonych lub w inny sposób utrudniać prawidłowy tok postępowania – jest z natury rzeczy szczególnie wysokie.

Podczas gdy wyżej wymienione czynniki mogły uzasadniać relatywnie długi okres tymczasowego aresztowania skarżącego, to jednak nie dawały one sądom krajowym nieograniczonego prawa do przedłużania tego środka. Nawet gdyby przyjąć, że szczególne okoliczności tej sprawy wymagały przedłużenia aresztu tymczasowego poza generalnie przyjęty okres zgodny z orzecznictwem Trybunału, to niezbędne były szczególnie mocne podstawy dla uzasadnienia kolejnych przedłużeń okresu tymczasowego aresztowania skarżącego (patrz Wolf przeciwko Polsce, nr 15667/03 oraz 2929/04, 16 stycznia 2007). W tym kontekście Trybunał zauważa, że skarżący był przetrzymywany w areszcie przez okres pięciu lat i trzech miesięcy.

Mając na uwadze powyższe, nawet przy uwzględnieniu faktu, że sądy stały przed szczególnie trudnym zadaniem rozpatrzenia sprawy dotyczącej zorganizowanej grupy przestępczej, Trybunał stwierdza, że powody podane przez władze krajowe nie uzasadniały łącznego wymiaru trwania aresztu tymczasowego skarżącego. A zatem nastąpiło naruszenie Artykułu 5 ust. 3 Konwencji.

Prawdą jest, że przedmiotowa sprawa dotyczy osoby działającej w ramach zorganizowanej grupy przestępczej. Jednakże, jak już stwierdzono wyżej, podczas gdy czynnik ten powinien być uwzględniany w ocenie zgodności z Artykułem 5 ust. 3 i może stanowić uzasadnienie dla zastosowanie dłuższego okresu tymczasowego aresztowania niż ma to miejsce w sprawie dotyczącej pojedynczego przestępcy, to jednak domniemany członek zorganizowanej grupy przestępczej ma również prawo do ochrony przed bezzasadnie długim aresztowaniem, zapewnianej przez tenże przepis. Tak jak w przypadku wielu innych podobnych spraw dotyczących aresztu tymczasowego, władze nie podały istotnych i wystarczających powodów dla uzasadnienia przedłużającego się tymczasowego aresztowania skarżącego. Ponadto, jak wskazuje coraz większa liczba wyroków, w których Trybunał stwierdził, że Polska naruszyła Artykuł 5 ust. 3 w odniesieniu do skarżących biorących udział w zorganizowanych grupach przestępczych – niniejsza sprawa w żadnym wypadku nie jest odosobnionym przykładem zastosowania bezzasadnie długiego aresztu tymczasowego, stanowiąc potwierdzenie praktyki, którą uznano za niezgodną z Konwencją (patrz, między innymi, sprawa Celejewski przeciwko Polsce, powołana wyżej; Kąkol przeciwko Polsce, nr 3994/03, 6 września 2007; Malikowski przeciwko Polsce, nr 15154/03, 16 października 2007; a także Hilgartner przeciwko Polsce, nr 37976/06, 3 marca 2009 – wyrok nie jest jeszcze ostateczny). Dlatego też Trybunał nie widzi powodu dla odstąpienia od swoich ustaleń w sprawie Kauczor odnośnie istnienia problemu o charakterze strukturalnym oraz potrzeby podjęcia przez Państwo polskie działań mających na celu naprawienie tej sytuacji (patrz sprawa Kauczor).

Rudnicki przeciwko Polsce (Skarga nr 10274/08)

Standard: 4337

Nota źródłowa