Sądowa kontrola przez urzędnika uprawnionego przez ustawę do wykonywania władzy sądowniczej

W orzecznictwie Trybunału już wcześniej znalazło się stwierdzenie, że pojęcie "urzędnika uprawnionego przez ustawę do wykonywania władzy sądowej" nie jest równoznaczne z pojęciem "sędziego", niemniej jednak urzędnik taki musi mieć pewne atrybuty sędziego, to znaczy musi spełniać pewne warunki, z których każdy stanowi formę gwarancji dla osoby aresztowanej. Pierwszym z takich warunków jest niezależność od egzekutywy oraz stron (patrz Schiesser przeciwko Szwajcarii, 4 grudnia 1979, Seria A nr 34). Stosownie do tego wymóg niezależności od władzy wykonawczej stosuje się w ten sam sposób zarówno w odniesieniu do "sędziego" jaki i "urzędnika" określonego w Artykule 5 ust. 3. Taka interpretacja spełnia przesłanki ochrony sądowej osoby, która została aresztowana z powodu podejrzenia popełnienia przez nią czynu zagrożonego karą, co służy zapewnieniu skutecznej ochrony tej osoby przed ryzykiem złego traktowania jej przez przedstawicieli organów porządku publicznego oraz innych władz, oraz przed przekroczeniem przez nich nadanych im uprawnień (patrz sprawa McKay).

Trybunał jest zdania, że niezbędne gwarancje niezawisłości mają zastosowanie nie tylko w odniesieniu do "sądu" w rozumieniu Artykułu 6 ust. 1 Konwencji, lecz obejmują także "sędziego lub innego urzędnika uprawnionego przez ustawę do wykonywania władzy sądowej" określonego w Artykule 5 ust. 3 Konwencji (patrz sprawa McKay, powołana wyżej, § 35, oraz Henryk Urban i Ryszard Urban przeciwko Polsce, nr 23614/08, 30 listopada 2010). Mając na uwadze powyższe, Trybunał uznaje, że asesor A.M., która wydała nakaz tymczasowego aresztowania skarżącego nie dawała gwarancji niezawisłości, jakie są wymagane od "urzędnika" na podstawie Artykułu 5 ust. 3 Konwencji, a wynika to z faktu, że w trakcie swojej kadencji mogła ona być w każdej chwili zwolniona przez Ministra Sprawiedliwości, oraz że nie było wystarczających gwarancji, które by ją chroniły przed arbitralnym wykonaniem tego uprawnienia przez Ministra (patrz sprawa Henryk Urban i Ryszard Urban).

Prawdą jest, że w kontekście naruszenia Artykułu 6 ust. 1 Konwencji, w pewnych okolicznościach istnieje możliwość naprawienia przez sąd wyższej lub najwyższej instancji uchybienia zaistniałego w postępowaniu pierwszo-instancyjnym (patrz De Cubber przeciwko Belgii, 26 października 1984, Seria A nr 86, oraz Kyprianou przeciwko Cyprowi [GC], nr 73797/01, ECHR 2005-XIII). Jednakże Trybunał stwierdza, że doktryna w zakresie naprawiania uchybień, jakie nastąpiły na poziomie pierwszej instancji, nie ma zastosowania w odniesieniu do sądowej kontroli aresztowania lub zatrzymania osoby podejrzanej o popełnienie czynu zagrożonego karą na podstawie Artykułu 5 ust. 3 Konwencji. Logika oraz przesłanki leżące u podstaw Artykułu 5 ust. 3 wymagają, aby to urzędnik sądowy musiał spełniać różnorakie warunki określone w orzecznictwie Trybunału na podstawie Artykułu 5 ust. 3 Konwencji, w szczególności musi on zapewniać niezbędne gwarancje niezależności od egzekutywy oraz stron (patrz sprawa Schiesser przeciwko Szwajcarii oraz McKay). Zasadę tę wspiera fakt, że decyzje o zastosowaniu aresztu tymczasowego wydawane przez "sędziego lub innego urzędnika" na podstawie Artykułu 5 ust. 3 normalnie wykonywane są niezwłocznie, stąd też zaistniałe uchybienia nie mogą być skutecznie naprawiane w apelacji. Ponadto, Trybunał zauważa, że skarżący podniósł kwestię statusu asesora sądowego w swoim zażaleniu na wydanie nakazu aresztowania z dnia 14 lutego 2007 roku; Sąd Okręgowy jednakże nie odniósł się do tego.

Garlicki przeciwko Polsce (Skarga nr 36921/07)

Standard: 4321

Nota źródłowa