Sądowa kontrola zatrzymania i tymczasowego aresztowania
Właściwość i postępowanie w przedmiocie środka zapobiegawczego(art. 250 k.p.k.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Na mocy art. 5 § 4 każda osoba zatrzymana lub aresztowana ma prawo do wszczęcia postępowania mającego na celu dokonanie przez sąd kontroli warunków proceduralnych i materialnych, które muszą zostać spełnione, aby pozbawienie tej osoby wolności było „zgodne z prawem”(zob. Amie i Inni przeciwko Bułgarii, skarga nr 58149/08, 12 lutego 2013 r.).
Pojęcie „legalności” w rozumieniu art. 5 § 4 Konwencji ma takie samo znaczenie jak w przypadku art. 5 § 1, w związku z czym osoba zatrzymana ma prawo do zbadania „legalności” pozbawienia wolności nie tylko z w świetle przepisów prawa krajowego, ale także Konwencji, ogólnych zasad przez nią ustanowionych oraz celu ograniczeń, na których nałożenie zezwala art. 5 § 1 (zob. E. przeciwko Norwegii, 29 sierpnia 1990 r., Seria A nr 181, Louled Massoud przeciwko Malcie, skarga nr 24340/08, 27 lipca 2010 r.; Rahmani i Dineva przeciwko Bułgarii, skarga nr 20116/08, 10 maja 2012 r.).
Art. 5 § 4 nie zawiera gwarancji prawa do kontroli sądowej w zakresie dającym sądowi – w odniesieniu do wszystkich aspektów sprawy, wliczając w to kwestie o charakterze wyłącznie doraźnym – prawo do zastosowania swobodnego uznania w miejsce uznania przysługującego organowi, który podjął decyzję będącą przedmiotem kontroli. Kontrola sądowa powinna natomiast być na tyle szeroka, aby mieć wpływ na warunki niezbędne do zapewnienia, aby pozbawienie wolności jednostki było zgodne z prawem w świetle art. 5 § 1 (zob. S.D przeciwko Grecji, skarga nr 53541/07, 11 czerwca 2009 r.; oraz Popov przeciwko Francji, skargi nr 39472/07 i 39474/07, 19 stycznia 2012 r.).
Zgodnie z orzecznictwem Trybunału art. 5 § 4 odwołuje się do krajowych środków odwoławczych, które są wystarczająco pewne. W przeciwnym razie wymóg dostępności i skuteczności nie jest wypełniony. Środki odwoławcze muszą być dostępne, kiedy dana osoba jest zatrzymana, aby mogła ona uzyskać szybką kontrolę sądową legalności pozbawienia jej wolności, która w stosownych przypadkach może doprowadzić do zwolnienia tej osoby (zob. Kadem przeciwko Malcie, skarga nr 55263/00, 9 stycznia 2003 r. oraz Raza przeciwko Bułgarii, skarga nr 31465/08, 11 lutego 2010 r.).
Gwarantując osobie aresztowanej lub zatrzymanej prawo do wszczęcia postępowania mającego na celu zbadanie zgodności z prawem faktu pozbawienia jej wolności, art. 5 § 4 nadaje również prawo, po wszczęciu takiego postępowania, do szybkiego rozstrzygnięcia przedmiotowej kwestii przez sąd (zob. Musial przeciwko Polsce [Wielka Izba], skarga nr 24557/94, ETPC 1999-II).
Trybunał zauważa, że stwierdził naruszenie art. 5 § 4 ze względu na fakt, iż żadnego z dostępnych na Malcie środków odwoławczych nie można uznać za szybki na potrzeby stosowania wspomnianego artykułu. Dlatego Trybunał uważa, że pozwane Państwo przede wszystkim musi – za pomocą odpowiednich środków prawnych lub innych – zapewnić w swoim krajowym systemie prawnym mechanizm, który pozwoli osobom wszczynającym postępowanie zmierzające do oceny legalności pozbawienia ich wolności na uzyskanie rozpatrzenia ich sprawy w zgodnym z Konwencją terminie, a przy tym zachowa właściwe gwarancje proceduralne. Trybunał przypomina, że choć nie zawsze konieczne jest, aby procedura na mocy art. 5 § 4 obejmowała takie same gwarancje, jak wymagane w świetle art. 6 na potrzeby postępowania karnego lub cywilnego, musi mieć ona charakter postępowania sądowego i zapewniać gwarancje dostosowane do natury danego pozbawienia wolności (zob. A. i Inni oraz Idalov przeciwko Rosji [Wielka Izba], skarga nr 5826/03, 22 maja 2012 r.).
Trybunał zauważa, że stwierdził również naruszenie art. 5 § 1 ze względu szczególnie na długość okresu pozbawienia wolności skarżącego połączoną z nieodpowiednimi warunkami w ośrodku, w którym był zatrzymany. Mając na uwadze powyższe stwierdzenie, Trybunał zaleca, aby pozwane Państwo rozważyło wprowadzenie niezbędnych środków o charakterze generalnym w celu zapewnienia poprawy wspomnianych warunków oraz ograniczenia okresów zatrzymania, aby były one powiązane z podstawią pozbawienia wolności znajdującą zastosowanie w kontekście imigracyjnym.
Suso Musa przeciwko Malcie (Skarga nr 42337/12)
Standard: 4314
Postępowanie toczące się na gruncie Artykułu 5 ust. 4 Konwencji przed sądem rozpatrującym zażalenie na zatrzymanie musi być kontradyktoryjne i zawsze zapewniać „równość broni” między stronami, prokuratorem i osobą pozbawioną wolności. Zasada równości broni nie jest przestrzegania, jeżeli skarżącemu lub jego obrońcy odmówiono udostępnienia dokumentów z akt śledztwa, które są niezbędne w celu skutecznego zakwestionowania legalności tymczasowego aresztowania (zob., między innymi Schöps przeciwko Niemcom, skarga nr 25116/94, ECHR 2001-I; Svipsta przeciwo Łotwie, skarga nr 66820/01, ECHR 2006-...; oraz Mooren przeciwko Niemcom [GC] skarga nr 11364/03, ECHR 2009).
Piechowicz przeciwko Polsce (Skarga nr 20071/07)
Standard: 4317