Wymagalność roszczenia o odsetki, kapitalizowanych kwartalnie zgodnie z umową lokaty terminowej

Roszczenie o odsetki, kapitalizowane kwartalnie zgodnie z umową lokaty terminowej, stają się wymagalne następnego dnia po upływie każdego kwartału w okresie związania umową.

Dopisywanie przez pozwanego do kapitału powoda odsetek, które nie zostały pobrane przez powoda po upływie każdego kwartału, stanowi przejaw realizacji oświadczenia woli Banku o wykonaniu zobowiązania w zakresie obowiązku zapłaty należnych odsetek. 

Odsetki, które po upływie każdego kwartału zostały skapitalizowane, świadczą o wykonaniu w tym zakresie zobowiązania Banku, co prowadzi do wygaśnięcia tego zobowiązania. Kwota należnych, zdaniem powoda, odsetek, nie pobrana przez powoda ani nie skapitalizowana przez pozwanego na rachunku powoda, określa natomiast wielkość wierzytelności, której zaspokojenia powód mógł domagać się od pozwanego, poczynając od nadejścia terminu spełnienia tego świadczenia, tj. upływu każdego kwartału w okresie trwania umowy. 

Przyjmuje się, że wierzytelność jest wymagalna, jeśli nadszedł termin spełnienia świadczenia, skoro od tej daty wierzyciel może domagać się spełnienia należnego mu świadczenia, które dłużnik musi spełnić. Uznanie co kwartał rachunku powoda kwotą niepobranych przezeń, a należnych mu odsetek jest zjawiskiem obiektywnym i sprawdzalnym. 

Wobec powyższego, od chwili, w której odsetki powinny zostać skapitalizowane, a skapitalizowane nie zostały, powód miał możliwość zgłoszenia i dochodzenia roszczenia o ich zapłatę, a zatem od tego momentu jego roszczenie stało się wymagalne. 

Nie jest możliwe uzależnianie wymagalności, a więc i początku biegu terminu przedawnienia roszczenia, od świadomości wierzyciela odnośnie do przysługującego mu roszczenia, przepis art. 120 § 1 zdanie drugie k.c. wiąże bowiem stan wymagalności z obiektywną możliwością podjęcia czynności przez uprawnionego.

Dzień wymagalności roszczenia powoda określa nienależyte wykonanie przez Bank obowiązku dokonania kwartalnej kapitalizacji odsetek, Podkreślić należy, że świadomość, jeżeli nie zostanie ujawniona, jest niesprawdzalna. Przyjęcie zatem świadomości wierzyciela odnośnie do przysługiwania mu roszczenia – w stosunkach kontraktowych – pozostawiłoby jednej stronie prawo kształtowania terminu przedawnienia, co byłoby sprzeczne z intencją ustawodawcy, wyrażoną w art. 119 k.c. (por. uzasadnienie powołanego wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 1991 r., III CRN 500/90).

Uwzględnienie uregulowania przyjętego w art. 120 § 1 zdanie drugie k.c. musi zatem prowadzić do wniosku, że dni, w których nastąpiła zaniżona kapitalizacja odsetek, wyznaczały wymagalność roszczeń powoda, gdyż już wówczas mógł on wezwać pozwanego do zapłaty. Od każdego zatem z tych dni rozpoczął się bieg dwuletniego terminu przedawnienia roszczenia o zapłatę niedopłaconych odsetek za miniony kwartał.

Wyrok SN z dnia 11 lipca 2002 r., IV CKN 1219/00

Standard: 52763 (pełna treść orzeczenia)