Naruszenie przez organy publiczne domniemania niewinności
Domniemanie niewinności; in dubio pro reo (art. 42 ust. 3 Konstytucji i art. 5 k.p.k.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Trybunał przypomina, że domniemanie niewinności, któremu poświęcony jest drugi paragraf artykułu 6, stanowi jeden z elementów rzetelnego procesu karnego (zob. m. in. Allen p. Wielkiej Brytanii [WI], nr 25424/09, § 93, ETPC 2013). Do naruszenia tej zasady dochodzi, jeżeli jakieś oficjalne oświadczenie dotyczące oskarżonego odzwierciedla poczucie, że jest on winny, zanim jego wina została udowodniona zgodnie z prawem. Nawet przy braku formalnego stwierdzenia wystarczy zasugerowanie, że sędzia uważa daną osobę za winną. W tym kontekście szczególnej wagi nabiera wybór określeń stosowanych przez funkcjonariuszy państwowych w oświadczeniach, które formułują, zanim dana osoba zostanie osądzona i uznana za winną popełnienia przestępstwa (zob. m. in. Daktaras p. Litwie, nr 42095/98, ETPC 2000‑X). Istotny jest jednak rzeczywisty sens spornych wypowiedzi, z uwzględnieniem szczególnych okoliczności, w których zostały sformułowane (Y.B. i inni p. Turcji, nr 48173/99 i 48319/99, 28 października 2004 r.).
Należy poczynić rozróżnienie między decyzjami lub oświadczeniami, które dają wyraz poczuciu, że dana osoba jest winna, od tych, które jedynie opisują stan podejrzenia. Pierwsze stanowią naruszenie zasady domniemania niewinności, podczas gdy drugie w normalnych okolicznościach nie są w żaden sposób niezgodne z duchem art. 6 Konwencji (zob. m. in. Marziano p. Włochom, nr 45313/99, 28 listopada 2002 r.).
Do naruszenia zasady domniemania niewinności może dojść nie tylko ze strony sędziego, ale też innych organów publicznych: przywódcy państwa (Peša p. Chorwacji, nr 40523/08, 8 kwietnia 2000 r.), przewodniczącego parlamentu (Butkevičius p. Litwie, nr 48297/99, ETPC 2002‑II), premiera (Gutsanovi p. Bułgarii, nr 34529/10, ETPC 2013), prokuratora (zob. Daktaras,), ministra spraw wewnętrznych lub funkcjonariuszy policji (Allenet de Ribemont p. Francji, 10 lutego 1995 r., seria A nr 308) oraz ministra sprawiedliwości (Konstas p. Grecji, nr 53466/07, 24 maja 2011 r.).
Rywin przeciwko Polsce (Skargi nr 6091/06, 4047/07 i 4070/07)
Standard: 7554
Zasada domniemania niewinności, określona w ustępie 2 artykułu 6, jest jednym z wymogów rzetelnego procesu karnego określonego w ustępie 1 (zob. Deweer przeciwko Belgii, 27 lutego 1980 roku, seria A nr 35, oraz Minelli przeciwko Szwajcarii, 25 marca 1983 roku, seria A no 62).
Zasada ta zostanie naruszona, jeżeli oficjalne oświadczenie dotyczące osoby oskarżonej o popełnienie czynu karalnego sugeruje, iż osoba ta jest winna, zanim jej wina została dowiedziona w sposób przewidziany prawem (zob. w szczególności Allenet de Ribemont, 10 lutego 1995 roku; Daktaras przeciwko Litwie, nr 42095/98, §§ 41-42, ETPCz 2000‑X; Moullet przeciwko Francji (decyzja) nr 27521/04, 13 września 2007 roku). Wystarczające jest nawet, gdy w przypadku braku formalnego stwierdzenia, pewne wnioski mogą wskazywać, że sąd lub inny organ uważają oskarżonego za winnego (zob. wyż. cyt. Daktaras przeciwko Litwie).
Zasadę domniemania niewinności może naruszyć nie tylko sędzia lub sąd, ale także inne organy władzy publicznej, w tym prokuratorzy (zob. Allenet de Ribemont przeciwko Francji (interpretacja), 7 sierpnia 1996 roku, Zbiór wyroków i decyzji 1996-III oraz Daktaras przeciwko Litwie). Chodzi również o dobre imię zainteresowanej osoby po zakończeniu postępowania karnego oraz o to, jak będzie ona postrzegana przez opinię publiczną (zob. Allen przeciwko Zjednoczonemu Królestwu [Wielka Izba], nr 25424/09, ETPCz 2013).
Ponadto Trybunał przypomina, że należy dokonać rozróżnienia między stwierdzeniami odzwierciedlającymi opinię, iż konkretna osoba jest winna, od stwierdzeń, które odnoszą się do stanu podejrzenia. Pierwsze naruszają zasadę domniemania niewinności, podczas gdy drugie mogą być uważane za zgodne z duchem artykułu 6 Konwencji (zob. Marziano przeciwko Włochom, nr 45313/99, 28 listopada 2002 roku). Istnieje zasadnicza różnica pomiędzy stwierdzeniem, że ktoś jest podejrzany o popełnienie przestępstwa, a orzeczeniem sądu jednoznacznie stwierdzającym, przy braku prawomocnego skazania, iż dana osoba popełniła przestępstwo (zob. Matijašević przeciwko Serbii nr 23037/04, ETPCz 2006-X).
Peltereau-villeneuve przeciwko Szwajcarii (Skarga nr 60101/09)
Standard: 4285