Dobrowolne poddanie się karze w orzecznictwie ETPCz

Trybunał zauważa, że za normalną cechę europejskich systemów prawa karnego uznać można uzyskanie przez oskarżonego ograniczenia zarzutów lub obniżenia wymiaru kary w zamian za przyznanie się do winy lub zajęcie stanowiska nolo contendere jeszcze przed procesem, lub w zamian za efektywną współpracę z organami dochodzeniowymi (patrz porównawcze studium prawne, punkty 62-75 powyżej; patrz również w, tym kontekście, sprawa Slavcho Kostov przeciwko Bułgarii, nr 28674/03, § 17, 27 listopada 2008, oraz Ruciński przeciwko Polsce, nr 33198/04, 20 lutego 2007).

Nie może być niczego niewłaściwego w samej procedurze negocjowania zarzutów i wymiaru kary (patrz, mutatis mutandis, Babar Ahmad i Inni przeciwko Zjednoczonemu Królestwu (orzeczenie), nr 24027/07, 11949/08 i 36742/08, ECHR 6 lipca 2010). W tym kontekście, Trybunał podpisuje się pod tezą, że instytucja dobrowolnego poddania się karze, oprócz przysporzenia istotnych korzyści w postaci szybszego orzekania w sprawach karnych oraz zmniejszenia obciążeń sądów, prokuratorów i obrońców, może również, przy jej prawidłowym stosowaniu, stanowić skuteczne narzędzie w zwalczaniu korupcji i przestępczości zorganizowanej, jak również może przyczynić się do zmniejszenia liczby wydanych wyroków, a tym samym liczby osadzonych.

Trybunał przyjmuje, że w sytuacji gdy w wyniku dobrowolnego poddania się karze zarzut karny przeciwko oskarżonemu formułowany jest w ramach skróconego postępowania sądowego, istotnie prowadzi to do zniesienia szeregu praw procesowych. Samo w sobie nie stanowi to problemu, ponieważ ani litera ani duch Artykułu 6 nie zabrania danej osobie zrzeczenia się takich uprawnień z własnej woli (patrz Scoppola przeciwko Włochom (nr. 2) [Wielka Izba], nr 10249/03, 17 września 2009). W tym kontekście, Trybunał zauważa, że już w 1987 r. Komitet Ministrów Rady Europy wezwał Państwa członkowskie do podjęcia działań mających na celu uproszczenie normalnych procedur sądowych poprzez odwołanie się do procedur o charakterze skróconym i doraźnym (patrz punkt 54 powyżej). Jednakże, niepodważalną zasadą jest, że jakiekolwiek odstępstwo od praw procesowych, o ile ma być skuteczne dla celów Konwencji, zawsze musi być ustanowione w sposób jednoznaczny i musi mu towarzyszyć minimum zabezpieczeń adekwatnych do jego wagi. Ponadto, nie może ono naruszać jakiegokolwiek ważnego interesu publicznego (patrz, między innymi, Scoppola (nr 2); Poitrimol przeciwko Francji, 23 listopada 1993, Seria A nr 277-A; oraz Hermi przeciwko Włochom [Wielka Izba, nr 18114/02, ECHR 2006‑XII).

Decyzja skarżącego o zaakceptowaniu dobrowolnego poddania się karze powinna być obwarowana następującymi warunkami: (a) porozumienie musiało być zaakceptowane przez skarżącego w sposób autentycznie dobrowolny, z pełną świadomością stanu faktycznego sprawy oraz wynikających stąd konsekwencji prawnych; oraz (b) treść porozumienia i uczciwa metoda jego wypracowania przez strony winny zostać poddane rzetelnej ocenie sądu.

Trybunał uznaje za normalne, że w odniesieniu do skazania w oparciu o dobrowolne poddanie się karze – w odróżnieniu od wyroku wydanego w normalnym procesie karnym – zakres wykonywania prawa do rewizji w apelacji jest bardziej ograniczony, co oznacza zrzeczenie się prawa do rozpatrzenia meritum sprawy karnej przeciwko oskarżonemu. W tym kontekście Trybunał po raz kolejny stwierdza, że Układające się Państwa posiadają szeroki margines oceny na podstawie Artykułu 2 Protokołu Nr 7 (patrz między innymi Krombach przeciwko Francji, nr 29731/96, ECHR 2001‑II).

Trybunał jest zdania, że akceptując dobrowolne poddanie się karze skarżący, oprócz zrzeczenia się prawa do normalnego procesu, zrzekł się również swojego prawa do normalnego odwołania w apelacji. Ta szczególna konsekwencja dobrowolnego poddania się karze, wynikająca z jasno sformułowanego przepisu prawa wewnętrznego (Artykuł 679-7 ust. 2) została, lub powinna była zostać wyjaśniona mu przez jego adwokatów. Trybunał, w analogii do swoich wcześniejszych stwierdzeń dotyczących zgodności dobrowolnego poddania się karze przez skarżącego z zasadą sprawiedliwości zawartą w Artykule 6 ust. 1 Konwencji (patrz akapity 92-95 powyżej), uznaje, że odstąpienie od prawa do normalnego odwołania w apelacji nie stanowiło też arbitralnego ograniczenia, które naruszałoby analogiczny wymóg rozsądności zawarty w Artykule 2 Protokołu Nr 7 (odnośnie do ogólnej zasady dotyczącej korelacji pomiędzy wymogiem sprawiedliwości w tych dwóch przepisach, patrz Galstyan przeciwko Armenii, nr 26986/03, 15 listopada 2007).

Natsvlishvili przeciwko Gruzji (Skarga nr 9043/05)

Standard: 4284

Nota źródłowa