Umorzenie postępowania w sprawie zezwolenia na nabycie nieruchomości przez cudzoziemca (art. 3b u.n.n.c.)
Ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców
Przepisy ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców nie zastrzegają żadnej szczególnej formy oświadczenia, o którym mowa w art. 3b, podobnie jak nie określają formy, w jakiej właściciel nieruchomości miałby oświadczać o zamiarze zbycia nieruchomości na rzecz cudzoziemca. Wystarczy zatem każde oświadczenie, wyrażone w jakiejkolwiek formie wyrażające wolę danej osoby w dostatecznym stopniu. A zatem nawet jeżeli oświadczenie o zamiarze zbycia nieruchomości dokonane zostały w formie aktu notarialnego, to oświadczenie o braku zamiaru zbycia nieruchomości składane organowi może mieć formę dowolną.
Powiązanie obowiązku organu umorzenia postępowania ze złożeniem przez stronę postępowania (właściciela nieruchomości) oświadczenia, że nie zamierza zbyć nieruchomości na rzecz cudzoziemca, ma charakter publicznoprawny, przy czym ustawa nie wiąże oceny tego oświadczenia z oceną jego znaczenia i skutków na gruncie prawa cywilnego (art. 3b ustawy).
Z art. 3b ustawy z 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców nie wynika, aby skuteczność negatywnego oświadczenia właściciela co do zamiaru zbycia nieruchomości była uwarunkowana terminem lub szczególną formą, albo została wyłączona w sytuacji, gdy przyszłego zbywcę i cudzoziemca łączy stosunek cywilnoprawny w postaci umowy notarialnej zobowiązującej właściciela do przeniesienia własności nieruchomości na rzecz cudzoziemca. Wystarczy zatem każde oświadczenie wyrażające wolę danej osoby w dostatecznym stopniu.
Oświadczenie o zamiarze zbycia nieruchomości na rzecz cudzoziemca ubiegającego się o zezwolenie, jak każde oświadczenie woli, które może być zmienione lub cofnięte. Uprawnienie to wynika z przepisów prawa administracyjnego, których obowiązywania nie mogą wyłączyć umowy cywilnoprawne.
Oświadczenie właściciela nieruchomości o rezygnacji jej zbycia na rzecz cudzoziemca, złożone w toku postępowania administracyjnego, wywiera jedynie skutki administracyjnoprawne w postaci obligatoryjnego umorzenia postępowania administracyjnego, co wyraźnie wynika z brzmienia cyt. art. 3b ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców.
Oświadczenie właściciela o rezygnacji ze zbycia nieruchomości cudzoziemcowi stanowi ujemną przesłankę postępowania administracyjnego w przedmiocie udzielenia zezwolenia cudzoziemcowi na nabycie nieruchomości, skutkującą umorzeniem tego postępowania.
Użycie przez ustawodawcę w tym przepisie sformułowania "umarza się" oznacza, że w przy wystąpieniu którejkolwiek z przesłanek, w tymże przepisie także wymienionych, Minister jest zobligowany postępowanie w danej sprawie umorzyć.
Gdy potencjalny zbywca oświadcza, iż nie zamierza zbyć nieruchomości starającemu się o zezwolenie cudzoziemcowi, wydanie przez Ministra jakiejkolwiek decyzji merytorycznej – czy to zezwalającej, czy też odmawiającej udzielenia zezwolenia – jest po prostu niedopuszczalne (por. wyrok NSA w Warszawie z dnia 4 maja 1998 r., VSA 1576/98).
Wyrok NSA z dnia 21 marca 2017 r., II OSK 1775/15
Standard: 51972 (pełna treść orzeczenia)
Przesłanki do umorzenia postępowania na podstawie art.3b ustawy (wystąpienie o umorzenie postępowania przez cudzoziemca albo oświadczenie przez właściciela lub wieczystego użytkownik nieruchomości, że nie zamierza jej zbyć na rzecz cudzoziemca ubiegającego się o zezwolenie) są ściśle związane z przedmiotem postępowania głównego i wyłącznie w tym postępowaniu winny być badane.
Przedmiot postępowania wpadkowego, prowadzonego przez Ministra jest natomiast zawężony wyłącznie do oceny, czy sprzedaż nieruchomości rolnej cudzoziemcowi można zaakceptować z punktu widzenia, ogólnie rzecz ujmując, wymogów prawidłowego kształtowania działalności w zakresie rolnictwa.
Z powyższych względów dopuszczalność umorzenia postępowania wpadkowego można co do zasady rozważać nie na podstawie art.3b ustawy, a wyłącznie na zasadach ogólnych postępowania administracyjnego, tj. na podstawie art.105 k.p.a. Przesłanką do umorzenia postępowania wpadkowego w tym trybie mogłoby być niewątpliwie umorzenie postępowania głównego na podstawie art.3b ustawy.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 19 marca 2013 r., IV SA/Wa 2690/12
Standard: 51977 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 51976