Wyrok z dnia 2013-03-19 sygn. IV SA/Wa 2690/12

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodnicząca Sędzia WSA Alina Balicka, Sędziowie Sędzia WSA Krystyna Napiórkowska, Sędzia WSA Tomasz Wykowski (spr.), Protokolant st. ref. Marcin Lesner, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 marca 2013 r. sprawy ze skargi A. Sp. z o.o. z siedzibą w B. na postanowienie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] września 2012 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania 1. uchyla zaskarżone postanowienie; 2. zasądza od Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na rzecz skarżącej A. Sp. z o.o. z siedzibą w B. kwotę 357 (trzysta pięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

I. Zaskarżonym do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie (dalej "Sądu") postanowieniem z dnia [...] września 2012 r. Nr [...] (dalej "zaskarżonym postanowieniem") Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi (dalej "Minister") uchylił swoje postanowienie z dnia [...] grudnia 2010 r. Nr [...], wydane w przedmiocie zgłoszenia sprzeciwu do wydania przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych zezwolenia na nabycie przez cudzoziemca nieruchomości rolnych i umorzył postępowanie w sprawie.

II. Zaskarżone postanowienie Ministra zapadło w następującym stanie faktycznym:

1. Pismem z dnia [...] pażdziernika 2010 r. nr [...] Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji wystąpił do Ministra z wnioskiem o zajęcie stanowiska w sprawie wydania w trybie przepisów ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (Dz. U. z 2004 r. Nr 167, poz. 1758, z późn. zm.), dalej "ustawy", zezwolenia na nabycie przez cudzoziemca spółkę A. Sp. z o.o. (dalej "skarżącą") nieruchomości rolnych oznaczonych działkami nr [...],[...],[...] o łącznej powierzchni 60,4162 ha, położonych w miejscowości B., gmina N., województwo [...], będących w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa (dalej "zezwolenie").

2. Postanowieniem z dnia [...] grudnia 2010 r. Minister zgłosił sprzeciw do wydania zezwolenia.

3. Postanowieniem z dnia [...] września 2011 r. nr [...], wydanym po ponownym rozpatrzeniu sprawy na wniosek skarżącej, Minister utrzymał w mocy własne postanowienie z dnia [...] grudnia 2010 r.

4. Wyrokiem z dnia 29 lutego 2012 r., sygn. akt V SA/Wa 2442/11, zapadłym w wyniku rozpoznania skargi skarżącego, Sąd uchylił postanowienie z dnia [...] września 2011 r. W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że przy orzekaniu w sprawie Minister nie wyjaśnił w wyczerpujący sposób jej stanu faktycznego, zaniechawszy rozważenia argumentacji skarżącej, mającej wykazać uzasadniony interes skarżącej w uzyskaniu przedmiotowego zezwolenia. W wyniku powyższego w ocenie Sądu organ wadliwie oparł kwestionowane skargą rozstrzygnięcie wyłącznie na analizie interesu społecznego.

5. W wyniku uchylenia przez Sąd postanowienia Ministra z dnia [...] września 2011 r. wystąpiła konieczność powtórnego dokonania przez Ministra rozpatrzenia sprawy zakończonej postanowieniem tego organu z dnia [...] grudnia 2010 r.

III. Zaskarżonym obecnie postanowieniem z dnia [...] września 2012 r. Minister uchylił własne postanowienie z dnia [...] grudnia 2010 r. i umorzył postępowanie w przedmiotowej sprawie.

Uzasadniając zaskarżone postanowienie, Minister wskazał, że prawa właścicielskie wobec nieruchomości, których dotyczy niniejsza sprawa, wykonuje Agencja Nieruchomości Rolnych (dalej "Agencja"). Agencja nie wyraża woli zbycia nieruchomości objętych wnioskiem na rzecz skarżącej. Powyższe stanowi przesłankę do umorzenia postępowania administracyjnego na podstawie art. 3b ustawy.

IV. A. Sp. z o.o. wniosła skargę na postanowienie Ministra z dnia [...] września 2012 r., zarzucając mu naruszenie:

– art.3b ustawy przez umorzenie postępowania administracyjnego w sytuacji, gdy Minister nie był właściwy rzeczowo do takiego działania,

– art.81 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, ze zm.; dalej "k.p.a.") przez nieumożliwienie skarżącej wypowiedzenia się co do oświadczenia Agencji, w oparciu o które wydano zaskarżone postanowienie,

– art. 10 K.p.a. przez niezapewnienie skarżącej czynnego udziału w postępowaniu,

– art. 105 K.p.a. przez bezpodstawne uznanie postępowania administracyjnego za bezprzedmiotowe i jego umorzenie.

W uzasadnieniu skargi skarżąca wskazała, między innymi, co następuje.

W ocenie skarżącej, Minister miał jedynie kompetencję do oceny, czy należy wydać zezwolenie na nabycie nieruchomości przez skarżącą. Niedopuszczalne było rozstrzyganie przez Ministra, czy istnieją podstawy do umorzenia postępowania. Jedynym organem administracji publicznej, który posiada kompetencje do umorzenia postępowania w sprawie wydania zezwolenia na nabycie nieruchomości przez cudzoziemca, jest bowiem Minister Spraw Wewnętrznych.

Zdaniem skarżącej, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi ma prawo odnieść się w swoim orzeczeniu tylko do kwestii związanych z zadaniami tego organu administracji publicznej. Wynika to z treści ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2007 r. Nr 65, poz. 437, z późn. zm.). Ocena przez Ministra planowanego przez wnioskodawcę charakteru działalności powinna więc odnosić się jedynie do zagadnień gospodarki rolnej.

Skarżąca wskazała, że Agencja oświadczyła jedynie, że nie przewiduje w harmonogramie sprzedaży na lata 2012-2013 sprzedaży nieruchomości, których dotyczy niniejsza sprawa. Nie stwierdziła więc jednoznacznie, że odmawia sprzedaży tej nieruchomości na rzecz A. Sp. z o.o.

Ponadto skarżąca wskazała, ze w toku postępowania nie występowała o umorzenie postępowania. W związku z tym, umorzenie postępowania administracyjnego było bezpodstawne i naruszało art. 105 k.p.a.

W ocenie skarżącej do naruszenia art.10 § 1 k.p.a. doszło w wyniku nieumożliwienia jej zapoznania się z treścią pisma Agencji. Skarżąca pozbawiona została więc możliwości wypowiedzenia się co do zebranych w sprawie dowodów. Co więcej, oświadczenie Agencji było na tyle istotne, że skarżąca powinna była mieć sposobność podjęcia działania w tej sprawie – w szczególności w celu doprecyzowania przez Agencję jej stanowiska.

W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 81 k.p.a. skarżąca wskazała, że oświadczenie Agencji nie mogło stanowić dowodu w sprawie administracyjnej. Skarżąca nie miała bowiem możliwości wypowiedzenia się co do oświadczenia Agencji, co powoduje, że oświadczenie to nie mogło doprowadzić do uznania okoliczności faktycznej za udowodnioną.

Ponadto skarżąca wskazała, że z art. 79 § 1 K.p.a. wynika obowiązek organu administracji publicznej zawiadamiania stron o wszelkich dokonywanych czynnościach, w tym o zamiarze przeprowadzenia poszczególnych dowodów.

Skarżąca powołała się na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 października 2012 r. (sygn. akt IV SA/Wa 1349/12), który – w ocenie skarżącej – zapadł w podobnym stanie faktycznym. W wyroku tym Sąd uwzględnił argumentację skarżącej.

V. W odpowiedzi na skargę Minister wniósł o jej oddalenie, podtrzymując ocenę wyrażoną w zaskarżonym postanowieniu.

Minister nie zgodził się z oceną skarżącej, że jedynie Minister Spraw Wewnętrznych ma prawo umorzyć postępowanie w sprawie zezwolenia na nabycie nieruchomości przez cudzoziemca. W ocenie Ministra, każdy organ może umorzyć postępowanie, które się przed nim toczy, jeśli jest ono bezprzedmiotowe. Oświadczenie Agencji, że nie zamierza zbyć nieruchomości powoduje, że postępowanie administracyjne stało się bez przedmiotowe.

Zdaniem Ministra nie doszło do naruszenia art. 10 § 1 K.p.a. Zarzucane uchybienie nie miało wpływu na wynik sprawy. Nie uniemożliwiło bowiem skarżącej powzięcia informacji co do planów Agencji w odniesieniu do sprzedaży nieruchomości. Co więcej, nie jest jasne, jakie czynności skarżąca mogłaby podjąć, aby Agencja zmieniła swoje zamiary co do zbycia nieruchomości.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

VI. Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269; dalej "p.p.s.a.") sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę administracji publicznej, przy czym w świetle § 2 powołanego artykułu, kontrola ta jest sprawowana pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

W świetle art. 145 § 1 lit c p.p.s.a. Sąd, uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie uchyla decyzję lub postanowienie w całości albo w części, jeżeli stwierdzi naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Sąd skargę uwzględnił i uchylił zaskarżone postanowienie, ponieważ narusza ono przepisy postępowania w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy.

VII. Przedmiotem zaskarżonego rozstrzygnięcia Ministra jest umorzenie na podstawie art.3b ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców postępowania w przedmiocie oceny, czy zachodzą przesłanki do zgłoszenia sprzeciwu do wydania przez Ministra Spraw Wewnętrznych zezwolenia na nabycie ziemi przez skarżącą.

Zgodnie z przywołanym przepisem postępowanie w sprawie wydania zezwolenia umarza się, gdy wystąpi o to cudzoziemiec, na którego wniosek je wszczęto, a także gdy właściciel lub wieczysty użytkownik nieruchomości oświadczy, że nie zamierza jej zbyć na rzecz cudzoziemca ubiegającego się o zezwolenie.

Zdaniem Sądu, regulację powyższą należy rozumieć w taki sposób, że daje ona podstawę do umorzenia jedynie postępowania głównego, tj. prowadzonego przez ministra właściwego do spraw administracji postępowania w przedmiocie wydania zezwolenia na nabycie nieruchomości przez cudzoziemca, nie upoważnia ona natomiast do umorzenia postępowania wpadkowego, tj. postępowania prowadzonego przez którykolwiek z organów umocowanych do zgłoszenia sprzeciwu (art.1 ust.1 ustawy), w tym przez Ministra. Wniosek powyższy wynika bezpośrednio i w jasny sposób z literalnego brzmienia analizowanego przepisu, w którym mowa wyraźnie o umorzeniu "postępowania w sprawie wydania zezwolenia".

Organem administracji publicznej, upoważnionym do umorzenia prowadzonego przez siebie postępowania na podstawie art.3b ustawy jest zatem wyłącznie Minister Spraw Wewnętrznych, tj. organ orzekający w przedmiocie zezwolenia na nabycie nieruchomości przez cudzoziemca. Podkreślenia wymaga, że przesłanki do umorzenia postępowania na podstawie art.3b ustawy (wystąpienie o umorzenie postępowania przez cudzoziemca albo oświadczenie przez właściciela lub wieczystego użytkownik nieruchomości, że nie zamierza jej zbyć na rzecz cudzoziemca ubiegającego się o zezwolenie) są ściśle związane z przedmiotem postępowania głównego i wyłącznie w tym postępowaniu winny być badane. Przedmiot postępowania wpadkowego, prowadzonego przez Ministra jest natomiast zawężony wyłącznie do oceny, czy sprzedaż nieruchomości rolnej cudzoziemcowi można zaakceptować z punktu widzenia, ogólnie rzecz ujmując, wymogów prawidłowego kształtowania działalności w zakresie rolnictwa.

Z powyższych względów dopuszczalność umorzenia postępowania wpadkowego można co do zasady rozważać nie na podstawie art.3b ustawy, a wyłącznie na zasadach ogólnych postępowania administracyjnego, tj. na podstawie art.105 k.p.a. Przesłanką do umorzenia postępowania wpadkowego w tym trybie mogłoby być niewątpliwie umorzenie postępowania głównego na podstawie art.3b ustawy. Sytuacja taka nie wystąpiła jednakże w niniejszej sprawie.

Sąd orzekający w sprawie niniejszej wyraża zatem – w zakresie dopuszczalności stosowania art.3b ustawy w postępowaniu wpadkowym – stanowisko odmienne od tego, jakie sformułowano w innej sprawie w przywołanym w skardze wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 października 2012 r. (sygn. akt IV SA/Wa 1349/12).

Odnosząc powyższe uwarunkowania prawne do niniejszej sprawy należy stwierdzić, że Minister wadliwie umorzył postępowanie w niniejszej sprawie na podstawie art.3b ustawy.

Powyższe uchybienie stanowi naruszenie przepisów postępowania administracyjnego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy. Z tej racji zaskarżone postanowienie należało wyeliminować z obrotu prawnego.

W następstwie uprawomocnienia się niniejszego wyroku Minister rozpatrzy ponownie wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, zakończonej postanowieniem z dnia [...] grudnia 2010 r.

Z powyższych względów, na podstawie art. 145 § 1 lit c i art.200 p.p.s.a. Sąd orzekł jak w sentencji.