Więzi cudzoziemca z Rzecząpospolitą Polską (art. 1a ust. 2 u.n.n.c.)

Na tle art. 1a ust. 2 cyt. ustawy niedopuszczalne jest przyjęcie automatyzmu w stosowaniu powyższego przepisu opartego na założeniu, że przysługujące cudzoziemcowi prawo własności w wystarczający sposób potwierdza jego więź z Polską. Gdyby bowiem celem ustawodawcy było traktowanie wszystkich cudzoziemców posiadających nieruchomości na terytorium Polski jako osób związanych z Polską, których kolejne czynności prawne prowadzące do nabycia nieruchomości nie powinny podlegać kontroli administracyjnej, treść ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców zawierałaby tego rodzaju zwolnienie podmiotowe. Nie zostało ono jednak do ustawy wprowadzone, przez co przepisom ustanawiającym warunki przyznania cudzoziemcom uprawnienia w postaci zezwolenia na nabycie nieruchomości, nie powinno się w procesie stosowania prawa nadawać treści prowadzącej do ustanowienia zasad o charakterze generalnym i abstrakcyjnym.

Przysługujące cudzoziemcowi prawo własności stwarza więź nie tylko z przedmiotem tego prawa, ale i z miejscem, w którym ów przedmiot się znajduje należy uznać za trafne. Powinno zostać ono jednak uszczegółowione przez Sąd poprzez stwierdzenie, że organ prowadzący postępowanie powinien w każdym przypadku ocenić charakter wskazywanej więzi jako odpowiadającej lub niewystarczającej do uznania jej za spełnienie warunku określonego w art. 1a ust. 2 cyt. ustawy. Podstawą tejże oceny powinno być między innymi ustalenie przez organ prowadzący postępowanie rodzaju posiadanej przez cudzoziemca nieruchomości na terytorium Polski, powodów jej nabycia, czasu posiadania i sposobu jej aktualnego wykorzystania, jak też istnienia ewentualnych związków o charakterze funkcjonalnym pomiędzy posiadanymi nieruchomościami a nieruchomością, która jest objęta kolejnym wnioskiem o wydanie zezwolenia.

Sam fakt pozostawania właścicielem nieruchomości na terytorium Polski nie pozwala uznać, że jej nabywca wykazał łączące go "więzi" z Polską w znaczeniu nadanym temu pojęciu przez art. 1a ust. 2 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Tym bardziej, że jak trafnie wskazał Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, więzi mające łączyć cudzoziemca z Polską mogły nie stanowić nigdy przedmiotu oceny organu administracji w związku z tym, że nabycie nieruchomości przez cudzoziemca nie wymagało wydania zezwolenia, gdyż objęte było ustanowionym w ustawie zwolnieniem. Prowadziłoby to do obejścia przepisów ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców wskutek nadania przesłankom udzielenia zezwolenia znaczenia stojącego w sprzeczności z reglamentacyjnym charakterem przepisów dotyczących obrotu nieruchomościami z udziałem cudzoziemców.

Podejmowana w postępowaniu w sprawie udzielenia zezwolenia na nabycie nieruchomości ocena charakteru związków wnioskodawcy z Polską ma charakter autonomiczny w tym sensie, że jest oparta na dokonaniu przez Ministra samodzielnych ustaleń w tym zakresie, nieskrępowanych stanowiskiem innych organów. 

Brzmienie art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców nie pozostawia wątpliwości, że ustawodawca nie wyposażył Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w uprawnienie do wyboru sposobu zakończenia sprawy wszczętej na wniosek cudzoziemca o udzielenie zezwolenia na nabycie nieruchomości. Sposób sformułowania ww. przepisu nie pozwala bowiem przyjąć, że w przypadku wykazania przez cudzoziemca jego więzi z Polską organ uprawniony jest do negatywnego rozpoznania wniosku. Sformułowanie warunku pozytywnego rozpatrzenia wniosku w oparciu o użyty w art. 1a ust. 1 pkt 2 zwrot nieostry oraz stworzenie w dalszej części art. 1a otwartego katalogu przykładowych okoliczności, których zajście uprawnia przyjęcie tezy o spełnieniu tego warunku, nie stanowi podstawy do przyjęcia tezy o działaniu organu administracji w warunkach uznania administracyjnego.

Wyrok NSA z dnia 27 czerwca 2013 r., II OSK 256/12

Standard: 52046 (pełna treść orzeczenia)