Przypisanie znamion przestępstwa w razie nieustalenia imiennie sprawcy; wina anonimowa

Imienne wskazanie sprawcy przestępstwa nie jest konieczne, wystarcza natomiast ustalenie, że sprawcą jest organ zakładu pracy (obecnie pracodawcy) albo którykolwiek z jego pracowników bądź osoba, za której postępowanie pracodawca jest odpowiedzialny. Istotne jest to, że art. 442[1] § 2 k.c. nie uzależnia stosowania dwudziestoletniego terminu przedawnienia od skazania sprawcy za popełnienie przestępstwa.

Art. 442[1] § 2 k.c. nie uzależnia stosowania dwudziestoletniego terminu przedawnienia od skazania sprawcy za popełnienie przestępstwa. Stąd też nie stanowi przeszkody do uznania przez sąd cywilny (sąd pracy) czynu sprawcy szkody za przestępstwo to, że nie został on przez sąd karny uznany za winnego popełnienia przestępstwa i skazany za nie. Sąd cywilny (sąd pracy) w takiej sytuacji samodzielnie ocenia, czy zachowanie sprawcy szkody (choćby nieustalonego imiennie) stanowiło przestępstwo, jeżeli jest to potrzebne do rozstrzygnięcia w sprawie cywilnej kwestii zasadności zarzutu przedawnienia roszczenia.

Nie ma znaczenia, że w chwili orzekania przez sąd cywilny (sąd pracy) sąd karny nie mógłby skazać osoby, której można przypisać popełnienie przestępstwa, z powodu przedawnienia ścigania sprawcy albo przedawnienia karalności, albo że z powodu upływu terminów doszłoby do zatarcia skazania, gdyby miało do niego dojść wkrótce po popełnieniu przestępstwa. 

Wyrok SN z dnia 29 lipca 2020 r., I PK 12/19

Standard: 59921 (pełna treść orzeczenia)

Dominujące jest stanowisko, iż nie stanowi przeszkody dla ustalenia, że niedozwolony stanowiący źródło szkody, jest przestępstwem, niezindywidualizowanie sprawcy szkody z imienia i nazwiska (por. uchwały (7) SN z dnia 21 listopada 1967 r., - zasada prawna -III PZP 34/67 i z dnia 29 października 2013 r., III CZP 50/13, wyroki SN z dnia 12 kwietnia 1990 r., III CRN 108/90, z dnia 11 lipca 2014 r., III CSK 193/13, z dnia 27 maja 2015 r., II CSK 488/14).

Wyrok SN z dnia 9 sierpnia 2016 r., II CSK 719/15

Standard: 51856 (pełna treść orzeczenia)

Ustalenie konkretnego sprawcy jest konieczne dla przyjęcia, że przestępstwo zostało popełnione. Niezbędne jest zatem ustalenie osoby lub osób, które w wyniku swojego zawinionego zachowania doprowadziły do wypadku przy pracy powoda 26 kwietnia 2004 r. Na gruncie prawa karnego jest bowiem niedopuszczalne przyjęcie koncepcji winy anonimowej. Powód musiałby zatem wykazać, że jego wypadek przy pracy wydarzył się wskutek zawinionego zachowania pracodawcy lub jego pracownika nadzoru, którzy wskutek niezachowania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy narazili powoda na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo doznania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

Wyrok SA we Wrocławiu, z dnia 10 lipca 2014 r., III APa 29/14

Standard: 51857 (pełna treść orzeczenia)