Współuczestnictwo konieczne pozostałych spadkobierców darczyńcy w sporze przeciwko obdarowanemu spadkobiercy o ustalenie nieważności umowy darowizny

W sporze przeciwko obdarowanemu spadkobiercy o ustalenie nieważności umowy darowizny nie zachodzi po stronie powodowej współuczestnictwo konieczne pozostałych spadkobierców darczyńcy.

Na nieważność bezwzględną czynności prawnej może się powołać każda osoba zainteresowana. Legitymowanym w takich sprawach jest każdy zainteresowany w ustaleniu tej nieważności bez względu na to, czy zainteresowanymi w takim ustaleniu są w tym samym stopniu również inne osoby. Z tej przyczyny po stronie zainteresowanych w ustaleniu nieważności bezwzględnej czynności prawnej nie zachodzi współuczestnictwo konieczne. Natomiast współuczestników takich, gdy występują wspólnie w procesie, wiąże współuczestnictwo materialne jednolite. Wydany bowiem w takiej sprawie wyrok dotyczy niepodzielnie ich wszystkich.

We wszystkich takich wypadkach zachodzi też tzw. rozszerzona prawomocność wyroku. Polega ona na tym, że prawomocny wyrok korzysta z powagi rzeczy osądzonej nie tylko między samymi stronami, ale również w stosunku do innych osób. Rozszerzona prawomocność wyroku może być skuteczna wobec wszystkich i przeciwko wszystkim, jak również może dotyczyć tylko pewnego kręgu osób. Do pierwszej grupy należą wypadki określone np. w art. 435 i 458 § 2 k.p.c., do drugiej grupy - wypadki, w których z natury stosunku prawnego wynika, że wyrok będzie obowiązywał także inne jeszcze osoby. W szczególności wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej w stosunku do następcy prawnego strony, jak również przeciwko osobom, które w razie współuczestnictwa w sporze łączyłoby ze sobą współuczestnictwo materialne jednolite. Prawomocny zatem wyrok wydany w sprawie wytoczonej przez jednego ze spadkobierców i ustalający nieważność darowizny dokonanej przez spadkodawcę ma powagę rzeczy osądzonej również w stosunku do spadkobierców, którzy nie brali udziału w tym procesie.

Uchwała SN z dnia 7 sierpnia 1970 r., III CZP 49/70

Standard: 51302 (pełna treść orzeczenia)