Przyczynienie się do szkody brakiem dbałości o własne interesy w razie bezprawia jurysdykcyjnego

Zaostrzony reżim odpowiedzialności Skarbu Państwa w pełni uzasadnia obciążenie strony postępowania, zarówno sądowego, jak i administracyjnego, obowiązkiem wykorzystania dostępnych możliwości procesowych w celu uchylenia lub zmiany orzeczenia lub decyzji wydanych niezgodnie z prawem. Należy przecież zwrócić uwagę na przepis art. 77 ust. 2 Konstytucji, zgodnie z którym, "ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw" oraz art. 78 Konstytucji stanowiący, że "każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji; wyjątki od tej zasady oraz tryb zaskarżenia określa ustawa".

Jakkolwiek więc nie istnieje prawny obowiązek dbałości o własne interesy, to jednak można upatrywać go na etapie kwalifikacji normalnych następstw bezprawnego działania. Błędne byłoby bowiem założenie, że strona może trwać w bezczynności (nie podejmować obrony prawnej), a następnie dochodzić odszkodowania. Takie założenie pozostaje w sprzeczności z racjami leżącymi u podstaw ustanowienia systemu ochrony prawnej na zasadzie hierarchicznej, czy też z instytucją przedawnienia lub prekluzji.

Skoro Konstytucja zagwarantowała każdemu drogę sądową dla dochodzenia naruszonych wolności i praw, skoro zagwarantowała każdemu możliwość wykorzystania dwóch instancji sądowych, to naturalne jest oczekiwanie, aby strona wykorzystała z istniejącego systemu środków prawnych służących ochronie jej praw. Taki system istnieje zarówno w procedurze sądowej, jak i administracyjnej.

Postanowienie SN z dnia 30 maja 2003 r., III CZP 34/03

Standard: 50586 (pełna treść orzeczenia)