Czynność prawna dokonana in fraudem legis

Przez czynność dokonaną in fraudem legis rozumie się czynność, która wprawdzie nie jest objęta zakazem prawnym, ale zostaje przedsięwzięta dla osiągnięcia skutku zakazanego przez prawo. Z punktu widzenia formalnego czynność taka ma cechy nie sprzeciwiające się ustawie, gdyż jej treść nie zawiera elementów wprost zabronionych przez prawo. Natomiast faktycznie w znaczeniu materialnym czynność taka służy realizacji celu zabronionego przez ustawę (por. wyrok SN z 25 lutego 2004 r., II CK 34/03, z dnia 23 lutego 2006, II CSK 101/05).

Celem, z powodu którego czynność prawna może być uznana za nieważną, jest taki skutek, który nie jest objęty treścią czynności prawnej, ale który czynność ta pozwala osiągnąć i który jest wiadomy stronom czynności oraz objęty ich zamiarem pomimo, że prawo zakazuje jego realizacji (por. uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 19 grudnia 1972 r., III CZP 57/72).

W judykaturze sformułowano pogląd, że o czynności mającej na celu obejście ustawy, można mówić tylko wtedy, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisów ustawy i tylko z takim zamiarem została podjęta (wyrok SN z 1 czerwca 2010 r., II UK 34/10) Natomiast nie ma na celu obejścia prawa dokonanie czynności prawnej dla osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością (por. wyrok SN z 11 stycznia 2006 r., II UK 51/05)

Wyrok SA w Katowicach z dnia 24 października 2013 r., V ACa 368/13

Standard: 49796 (pełna treść orzeczenia)