Wymagalność roszczeń dzierżawcy o zwrot nakładów

Roszczenie samoistnego posiadacza o zwrot nakładów powstaje z chwilą dokonania nakładu. W odniesieniu do nakładów koniecznych, roszczenie o ich zwrot staje się wymagalne z chwilą powstania, a roszczenie o zwrot innych nakładów staje się wymagalne z chwilą wydania rzeczy właścicielowi. Stanowisko to analogicznie należy zastosować przy ocenie powstania i wymagalności roszczeń dzierżawcy przeciwko właścicielowi z tytułu nakładów koniecznych na dzierżawioną nieruchomość (Wyrok SN z dnia 11 czerwca 2008 r., V CSK 28/08). 

Samo roszczenie dzierżawcy o zwrot wartości nakładów ulepszających staje się wymagalne po zwrocie przedmiotu dzierżawy wydzierżawiającemu i po wykonaniu przez niego prawa wyboru określonego w art. 676 w związku z art. 694 KC. Stanowisko w tym zakresie jest mocno ugruntowane zarówno w orzecznictwie Sądu Najwyższego, jak i Sądów Powszechnych. (por,: Wyrok SA w Szczecinie; wyrok SN z dnia 08 lipca 2010 r., II CSK 85/10; wyrok SN z dnia 07 maja 2008 r., II CSK 12/08; wyrok SN z dnia 30 maja 2007 r., IV CSK 71/07; wyrok SN z dnia 26 stycznia 2006 r., V CK 405/04, wyrok SN z dnia 23 marca 2017 r., V CSK 465/16).

Zatem w świetle art. 676 k.c. roszczenie dzierżawcy o zwrot wartości ulepszeń (tzw. nakładów ulepszających) powstaje dopiero po pojawieniu się dwóch zdarzeń: zwrotu przedmiotu dzierżawy (nieruchomości) i wykonaniu przez wydzierżawiającego prawa wyboru określonego w tym przepisie (zatrzymanie ulepszeń za zapłatę ich wartości albo przywrócenie stanu poprzedniego przedmiotu dzierżawy). Wspomniane prawo wyboru można określić jako uprawnienie kształtujące przysługujące wydzierżawiającemu, które powinno być wykonane wobec byłego dzierżawcy. Nie wymaga ono żadnej formy i może być dokonane w każdy sposób (art. 60 k.c.).

Należy przy tym podkreślić ,że roszczenie o zwrot wartości tzw. nakładów ulepszających (art. 676 k.c.) nie ma jednak charakteru odszkodowawczego ani quasi-odszkodowawczego (kompensacyjnego ). Chodzi w nim bowiem jedynie o zapłatę byłemu dzierżawcy za pozostawione ulepszenia przedmiotu dzierżawcy po zakończeniu dzierżawy.

Pozwani nie dokonali zwrotu przedmiotu dzierżawy. Nie mają zatem podstaw na obecnym etapie żądać dokonania zwrotu wartości ulepszeń. Skoro pozwanym nie przysługiwało skuteczne względem powoda prawo do korzystania ze spornej nieruchomości, żądanie powoda wydania przedmiotowej nieruchomości zasługiwało na uwzględnienie.

Wyrok SR dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 30 listopada 2017 r., II C 503/16

Standard: 49436 (pełna treść orzeczenia)