Zdolność sądowa ambasady, misji dyplomatycznej

W zakresie statusu ambasady na gruncie prawa publicznego międzynarodowego podstawowe znaczenie mają przepisy Konwencji wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych, sporządzonej w Wiedniu dnia 18 kwietnia 1961 r. (Dz.U. z 1965 r. Nr 37, poz. 232). Konwencja ta nie definiuje pojęcie ambasady ani też pojęciem tym się nie posługuje; z art. 14 ust. 1 wynika tylko, że ambasada stanowi stałą misję dyplomatyczną, której szefem jest ambasador. 

Nie ulega wątpliwości, że ambasadorowi jako szefowi misji dyplomatycznej przysługuje zdolność sądowa w postępowaniu przed sądem państwa przyjmującego. Na podstawie Konwencji wiedeńskiej przysługuje mu także immunitet jurysdykcyjny w zakresie spraw cywilnych (art. 31 ust. 1). Poza sporem pozostaje również to, że w zdolność sądową wyposażone są państwa obce jako zagraniczne osoby prawne, działające w postępowaniu cywilnym przez swoje organy.

Misja dyplomatyczna – chociaż ma pewną strukturę organizacyjną – nie może być uznana za podmiot odrębny od państwa wysyłającego. Nie ma podstaw do przyjęcia, że zdolność sądowa ambasady wynika z art. 64 § 2 k.c.

Ambasada nie spełnia tego kryterium, gdyż – jak wskazano – jest jedynie organem państwa wysyłającego działającym za granicą. Wyjątek od ogólnych zasad określających zdolność sądową w postępowaniu cywilnym przewiduje art. 460 k.p.c., w którym w sprawach z zakresu prawa pracy przyznano zdolność sądową określonym jednostkom organizacyjnym nie mającym osobowości prawnej.

Niedopuszczalne jest usunięcie (verbum legalia: uzupełnienie) braku zdolności sądowej pozwanej Ambasady na podstawie art. 70 § 1 k.p.c. 

Nie ma podstaw do uznania – jak uczynił Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 26 marca 1958 r. – że powód, wskazując jako stronę pozwaną Ambasadę, pozwał w istocie państwo wysyłające, już bowiem w samym pozwie, sporządzonym przez profesjonalnego pełnomocnika, podkreślono wyraźnie wolę (zamiar) pozwania Ambasady N. (...)

Postanowienie SN z dnia 25 maja 2007 r., I CSK 6/07

Standard: 49284 (pełna treść orzeczenia)