Kumulacja kary pieniężnej i punktów karnych
Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji (art. 84 - 103 k.w.)
Stosownie do § 4 ust. 1 uchylonego już obecnie, a obowiązującego w dacie otrzymania mandatu (7 kwietnia 2011 r.) rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego, prawomocny mandat karny staje się podstawą do dokonania wpisu w ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego (zwanej dalej "ewidencją").
Zgodnie z § 6 ust. 1 wskazanego rozporządzenia organ prowadzący ewidencję usuwa z ewidencji punkty przyznane na podstawie wpisu ostatecznego:
1) jeżeli wydano decyzję o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym, z wyjątkiem decyzji, o której mowa w art. 140 ust. 1 pkt 1 ustawy;
2) w razie otrzymania informacji o pozytywnym wyniku kontrolnego sprawdzenia kwalifikacji, o którym mowa w art. 114 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy;
3) jeżeli od dnia popełnienia naruszenia upłynął rok, chyba że przed upływem tego okresu kierowca dopuścił się naruszeń, za które liczba punktów ostatecznych i wpisanych tymczasowo przekroczyła 24 punkty, a w przypadku kierowców, o których mowa w art. 140 ust. 1 pkt 3 ustawy - 20 punktów;
4) w razie odbycia szkolenia, o którym mowa w art. 130 ust. 3 ustawy.
W postępowaniu mandatowym można nakładać grzywnę w drodze mandatu karnego:
1) wydawanego ukaranemu po uiszczeniu grzywny bezpośrednio funkcjonariuszowi, który ją nałożył;
2) kredytowanego, wydawanego ukaranemu za potwierdzeniem odbioru;
3) zaocznego (art. 98 § 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia; obecnie j.t. Dz. U. z 2013 r. poz. 395 z późn. zm. - dalej k.p.w.).
Nałożenie kary mandatem było i jest nadal uzależnione od zgody sprawcy, który zawsze może odmówić przyjęcia mandatu (art. 97 § 2 k.p.w.). Funkcjonariusz organu mandatowego ma w związku z tym obowiązek, przy decydowaniu się na tryb mandatowy:
a) wskazać sprawcy wykroczenie, za które ma być nałożona grzywna;
b) określić wysokość kary, jaką chce nałożyć;
c) pouczyć go o możliwości odmowy przyjęcia mandatu;
d) pouczyć go konsekwencjach odmowy, czyli o tym, że sprawa będzie wówczas skierowana do sądu (art. 97 § 3 k.p.w.),
W orzecznictwie przyjmuje się we wskazanym kontekście, że punkty karne przypisywane kierowcom w związku z popełnionym przez nich wykroczeniem lub przestępstwem drogowym mają charakter akcesoryjny w stosunku do tego wykroczenia lub przestępstwa. O ich naliczeniu nie decyduje policjant lub sąd, lecz są one przypisywane ex lege do poszczególnych naruszeń (tak wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 31 maja 2011 r., II SA/Ke 224/11).
Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 17 czerwca 2015 r., II SA/Gl 329/15
Standard: 28390
Przeciwdziałanie zjawisku jazdy z nadmierną prędkością wymaga kompleksowego podejścia, którego głównym elementem powinno być stworzenie skutecznego systemu kontroli prędkości oraz zapewnienie nieuchronności kary. Jednakże działania zmierzające do skutecznej i szybkiej poprawy bezpieczeństwa na drogach nie mogą prowadzić do naruszenia podstawowych zasad Konstytucji. Cel, jakim jest konieczność zapewnienia bezpieczeństwa na drogach, nie może być osiągnięty środkami, które podlegają dyskwalifikacji z punktu widzenia standardów demokratycznego państwa prawnego. Ustawodawca, dając organom państwa skuteczne narzędzie do walki ze zjawiskiem jazdy z nadmierną prędkością (wymierzanie kar pieniężnych w trybie decyzji administracyjnej z nadaną klauzulą natychmiastowej wykonalności - dodane do ustawy art. 140al-140an), pozbawił obywateli gwarancji proceduralnych właściwych dla postępowania w sprawach o wykroczenia.
Także stosowanie wobec tej samej osoby, za ten sam czyn sankcji administracyjnej (kary pieniężnej) oraz systemu punktowego karania kierowców dopuszczających się naruszeń przepisów ruchu drogowego (art. 140am ust. 2 dodany do ustawy - Prawo o ruchu drogowym) w sytuacji, gdy kary pieniężne cechuje duża restrykcyjność (wysoki próg, automatyczna multyplikacja), a system nakładania punktów jest pozbawiony gwarancji weryfikacji (brak adekwatnych procedur, niezbędnych przy automatyzmie działania, brak klauzul egzoneracyjnych - stan wyższej konieczności) - jest rozwiązaniem nieproporcjonalnym i zbyt rygorystycznym.
Przy pełnej akceptacji motywów działań zmierzających do poprawy bezpieczeństwa na drogach, przy pełnej świadomości istnienia podobnych rozwiązań w innych państwach (gdzie jednak wprowadzono je zgodnie z zasadami sztuki legislacyjnej) Trybunał Konstytucyjny nie mógł przejść do porządku nad błędami legislacyjnymi nowelizacji.
Wyrok TK z dnia 14 października 2009 r., Kp 4/09
Standard: 4182 (pełna treść orzeczenia)