Odrębności postępowania z wniosku o nakazanie powrotu dziecka i postępowania dotyczącego pieczy nad dzieckiem

Postępowanie prowadzone ‎w ramach badania przesłanek z art. 13 lit. b Konwencji haskiej nie może prowadzić do przekształcenia sprawy ‎o wydanie dziecka w postępowanie opiekuńcze. W związku z argumentacją skargi podkreślenia także wymaga, że nie można identyfikować władzy rodzicielskiej ‎z kontaktem z dzieckiem, są to bowiem dwa odrębne zagadnienia (zob. m.in. wyroki ETPC z 19 lipca 2016 r., G.N. przeciwko Polsce, nr 2171/14; z 6 grudnia 2007 r., Maumousseau i Washington przeciwko Francji; i z 15 maja 2003 r., nr 4783/03, Paradis i in. przeciwko Niemcom).

Postanowienie SN z dnia 17 listopada 2023 r., II CSKP 684/23

Standard: 88463 (pełna treść orzeczenia)

Orzeczenie nakazujące powrót dziecka nie rozstrzyga o sposobie sprawowania pieczy nad dzieckiem, miejscu przyszłego pobytu dziecka i o kontaktach rodziców z dzieckiem. Służy ono wyłącznie przywróceniu stanu poprzedniego, a rozstrzygnięcie w przedmiocie pieczy winno nastąpić w państwie stałego pobytu dziecka, po jego powrocie do tego państwa (por. postanowienia SN z dnia 1 grudnia 1999 r., I CKN 992/99, z dnia 20 października 2010 r., III CZP 72/10, z dnia 24 sierpnia 2011 r., IV CSK 566/10 oraz uchwałę SN z dnia 22 listopada 2017 r., III CZP 78/17.

Na stanowisku, że postępowanie w przedmiocie nakazania powrotu dziecka służy przywróceniu status quo ante z założeniem pozostawienia rozstrzygnięcia o opiece nad dzieckiem sądowi państwa stałego pobytu dziecka stoi także utrwalone orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka na tle art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie, dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r., nr 61, poz. 284 ze zm., dalej - „EKPCz”) (por. np. wyrok ETPCz z dnia 6 grudnia 2007 r., no. 39388/05, Maumousseau i Washington przeciwko Francji). 

Wyrazem odrębności przedmiotu postępowania inicjowanego wnioskiem o nakazanie powrotu dziecka i postępowania dotyczącego pieczy nad dzieckiem jest nie tylko art. 19 Konwencji haskiej, zgodnie z którym orzeczenie dotyczące powrotu dziecka nie narusza istoty prawa do opieki, lecz także art. 17 Konwencji haskiej, według którego orzeczenie dotyczące opieki nad dzieckiem, wydane w państwie wezwanym, nie może per se uzasadniać odmowy nakazania powrotu dziecka do państwa, w którym miało ono stały pobyt przed uprowadzeniem lub zatrzymaniem.

 Nakaz powrotu dziecka, zarządzony zgodnie z art. 12 Konwencji haskiej, nie rozstrzyga w związku z tym o sposobie sprawowania pieczy (opieki) nad dzieckiem w przyszłości; nie ma on także znaczenia prejudycjalnego ani innej prawnej doniosłości w postępowaniu dotyczącym tego zagadnienia.

Postanowienie SN z dnia 17 grudnia 2020 r., I CSK 183/20

Standard: 49040 (pełna treść orzeczenia)