Usprawiedliwienie niestawiennictwa z powodu choroby zaświadczeniem lekarza sądowego

Nie w każdym przypadku, gdy strona składa zaświadczenie lekarskie potwierdzające jej chorobę, odroczenie rozprawy jest obligatoryjne.

Choroba strony, wykazana zaświadczeniem lekarskim i uniemożliwiająca stawienie się w sądzie, pociąga za sobą konieczność odroczenia rozprawy, jeżeli strona nie jest reprezentowana w procesie przez pełnomocnika. Wydanie w takiej sytuacji orzeczenia powoduje nieważność postępowania z powodu pozbawienia strony możności obrony jej praw (por. wyroki: SN: z 16 kwietnia 2008 r., V CSK 564/07; z 15 stycznia 2004 r., II CK 343/02). Inaczej natomiast należy ocenić sytuacje, w której stronę reprezentuje profesjonalny pełnomocnik, który uczestniczył w rozprawie.

Zgodnie z art. 214 § 1 k.p.c. w związku z art. 214[1] § 1 k.p.c. rozprawa ulega odroczeniu z powodu choroby strony, jeżeli przedstawi ona zaświadczenie potwierdzające niemożliwość stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie sądu, wystawione przez lekarza sądowego. Nagłość choroby lub niedyspozycji strony oraz problemy z uzyskaniem szybkiej konsultacji lekarza sądowego mogą uzasadniać złożenie zaświadczenia lekarskiego niespełniającego powyższego wymagania i uzupełnienie tego braku na wezwanie sądu już po odroczeniu terminu rozprawy (wyrok SA w Białymstoku z 11 września 2015 r., I ACa 467/15).

Uprawdopodobnienie przez stronę choroby uniemożliwiającej stawienie się do sądu zaświadczeniem lekarskim wystawionym przez lekarza niebędącego lekarzem sądowym, powinno stanowić przyczynę odroczenia rozprawy. Nie oznacza to jednak, że strona jest zwolniona od przedstawienia takiego zaświadczenia. W takim wypadku sąd wzywa stronę do przedstawienia zaświadczenia odpowiadającego wymogom art. 214[1] k.p.c., potwierdzającego niemożność stawienia się w sądzie, i poucza zarówno o treści tego przepisu, jak i skutkach jego naruszenia, w trybie art. 5 k.p.c. (postanowienie SN z 22 stycznia 2015 r., I CZ 107/14).

Wniosek strony o odroczenie rozprawy, uzasadniony jej chorobą, może być uznany za uzasadniony wtedy, gdy występuje ona w sprawie bez pełnomocnika, ewentualnie gdy mają być podjęte czynności z jej udziałem (np. zawarcie ugody, złożenie wyjaśnień lub zeznań, inne czynności dowodowe), a jednocześnie wykaże ona w sposób określony w art. 214[1] § 1 k.p.c., że stan zdrowia uniemożliwiał jej stawiennictwo. Nie oznacza to jednak, że stosowne zaświadczenie musi być załączone do wniosku o odroczenie, chociaż jego przedłożenie na tym etapie byłoby pożądane. Nie można jednak wykluczyć sytuacji, w których uzyskanie zaświadczenia z wyprzedzeniem nie będzie możliwe (czy to z uwagi na nagłość choroby, czy z powodu organizacji przyjęć lekarza sądowego, który wystawia zaświadczenia w miejscach, dniach i godzinach ustalonych na podstawie umowy o wykonywanie czynności lekarza sądowego), niemniej zostanie wystawione i przedłożone sądowi w terminie późniejszym (por. wyrok SA w Gdańsku z 6 lutego 2014 r., I ACa 746/13).

Co do zasady choroba strony uniemożliwiająca stawiennictwo na rozprawie stanowi przyczynę nieobecności, którą w rozumieniu art. 214 § 1 k.p.c. należy zakwalifikować jako przeszkodę, której nie można przezwyciężyć, co obliguje sąd do odroczenia rozprawy. Jeżeli jednak strona jest reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, jej choroba nie ma wpływu na bieg postępowania, chyba że konieczne jest dokonanie takich czynności procesowych, których pełnomocnik za nią wykonać nie może, lub gdy stawiennictwo stron jest obowiązkowe (por. postanowienie SN z 16 maja 2012 r., III CSK 270/11). Nieobecność strony na rozprawie spowodowana niedającą się usunąć przeszkodą zobowiązuje sąd do odroczenia rozprawy tylko wtedy, gdy sąd zarządził osobistą obecność strony lub gdy jest ona związana z czynnościami, których nie może podjąć jej pełnomocnik (por. wyrok SN z 22 sierpnia 2003 r., I PK 213/02 i postanowienie SN z 26 stycznia 2012 r., I UK 272/11,).

Podsumowaniem przytoczonych poglądów, prezentowanych w orzecznictwie sądów, jest uchwała Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2013 r., III CZP 78/13, zgodnie z którą nieobecność strony wywołana długotrwałą chorobą nie uzasadnia odroczenia rozprawy, jeżeli w okolicznościach sprawy wniosek o odroczenie rozprawy stanowi nadużycie praw procesowych.

Wyrok SN z dnia 20 czerwca 2017 r., I PK 198/16

Standard: 59735 (pełna treść orzeczenia)