Dotacje na rzecz organizacji pozarządowej prowadzącej placówkę opiekuńczo-wychowawczą na podstawie umowy z powiatem

Zapewnienie dzieciom pieczy zastępczej w placówkach opiekuńczo-wychowawczych i finansowanie świadczeń pieniężnych dotyczących dzieci z terenu powiatu umieszczonych w takich placówkach jest zadaniem własnym powiatu (art. 180 pkt 2 i pkt 13a u.w.r.s.p.z.).

Wydatki powiatu na ten cel odpowiadają średnim miesięcznym wydatkom przeznaczonym na utrzymanie dziecka w tego rodzaju placówce (art. 191 ust. 1 pkt 2 u.w.r.s.p.z.).

Zgodnie z art. 190 ust. 1 i 2 u.w.r.s.p.z., organy jednostek samorządu terytorialnego mogą zlecić realizację tych zadań m.in. organizacjom pozarządowym prowadzącym działalność w zakresie wspierania rodziny, pieczy zastępczej lub pomocy społecznej, a do ich zlecania stosuje się bezpośrednio przepisy ustawy o działalności pożytku publicznego. Treść odesłania zawartego w art. 190 ust. 2 u.w.r.s.p.z. przeczy tezie, że ustawa o działalności pożytku publicznego, ze względu na specyfikę oraz odmienności dotyczące realizacji zadań na gruncie ustawy o wspieraniu rodziny, ma być stosowana w zakresie określenia wysokości dotacji jedynie odpowiednio.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 u.d.p.p.w., zlecenie organizacjom pozarządowym przez dysponentów części budżetowych realizacji zadań publicznych należących do zakresu działania tych dysponentów może odbywać się - jak w rozpoznawanym przypadku - przez pełne finansowanie zleconego zadania lub przez wspieranie wykonywania zadań publicznych wraz z udzieleniem dotacji na dofinansowanie ich realizacji.

W razie powierzenia realizacji zadań publicznych organizacja pozarządowa przejmuje na siebie całość obowiązków wynikających z realizacji zadania, a dysponent środków publicznych zapewnia sfinansowanie całości kosztów (art. 11 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 16 ust. 1 u.d.p.p.w.).

Zlecenie zadań publicznych odbywa się w otwartym konkursie mającym zapewniać wysoką jakość wykonania danego zadania, w którym określa się wysokość środków publicznych przeznaczonych na jego wykonanie i zasady przyznawania dotacji (art. 34 ust. 1 pkt 3 u.f.p.), a oferent przygotowuje kalkulację przewidywanych kosztów jego realizacji (art. 11 ust. 2 i 4, art. 13 ust. 1 i 2 pkt 2 i 3 oraz art. 14 ust. 1 pkt 3 u.d.p.p.w.). Zlecanie zadań publicznych jednostkom spoza sektora finansów publicznych w ramach konkursu ofert i uczciwej konkurencji między oferentami wynika m.in. z większej efektywności wykorzystania tych środków przez te podmioty.

Do umowy o powierzenie organizacji pozarządowej wykonania zadania publicznego zgodnie z art. 16 ust. 1 u.d.p.p.w. odpowiednie zastosowanie ma art. 151 ust. 2 i art. 221 ust. 3 u.f.p.

Sąd Apelacyjny nie naruszył art. 191 ust. 1 pkt 2 u.w.r.s.p.z. przez przyjęcie, że dotacja przekazana powódce nie musi odpowiadać co do wysokości średnim miesięcznym wydatkom przeznaczonym na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej określonym w art. 196 ust. 5 u.w.r.s.p.z., służącym innym celom. Nie oznacza to, że w przypadku powierzenia zadania publicznego w postaci prowadzenia placówki opiekuńczo-wychowawczej organizacji pozarządowej nie obowiązuje zasada, iż wydatki z tym związane pokrywa powiat (art. 191 ust. 1 pkt 2 u.w.r.s.p.z.). Wysokość tych wydatków jest jednak określana w umowie w postaci dotacji celowej. Organizacja pozarządowa dobrowolnie podejmuje się realizacji zadania publicznego, znając wysokość dotacji celowej i na tej podstawie formułując swoją ofertę.

Ustawodawca wprowadził możliwość powierzania zadań publicznych jednostkom spoza sektora finansów publicznych dlatego, że dostrzegł, iż są one w stanie bardziej oszczędnie i efektywnie gospodarować środkami przekazanymi na zapewnienie dzieciom pieczy zastępczej, przy zapewnieniu im takiego samego standardu opieki.

Okoliczność, że poszczególne placówki opiekuńczo-wychowawcze mogą ponosić zróżnicowane wydatki na utrzymanie dziecka nie oznacza, że wyższy poziom wydatków zawsze przekłada się na wyższy standard opieki. Odróżnienia wymaga gwarantowany ustawą poziom zaspokojenia potrzeb dzieci w czasie ich pobytu w placówce wydatków poniesionych przez poszczególne placówki na ten cel. Poziom ich finansowania przez powiat będzie wprawdzie zbliżony, nie oznacza to jednak, że musi być identyczny, jest bowiem uzależniony od indywidualnej sytuacji tej placówki i efektywności gospodarowania przyznanymi jej środkami.

Organizacja pozarządowa, która wydatkowała na realizację zadania własne środki, może konstruować roszczenie odszkodowawcze.

Nie ma podstaw do przyjęcia, że wysokość wypłaconej dotacji powinna odpowiadać wysokości odpłatności za pobyt dziecka w placówce, która obciąża podmioty zobowiązane do jej ponoszenia (art. 196 ust. 4 u.w.r.s.p.z.)

Wyrok SN z dnia 24 września 2020 r., V CSK 504/18

Standard: 48153 (pełna treść orzeczenia)