Charakterystyka umowy gwarancyjnej

Celem udzielenia gwarancji jest zasadniczo zabezpieczenie wierzytelności, przy czym strony mogą ukształtować umowę gwarancji w taki sposób, by powstałe na jej podstawie zobowiązanie było samodzielne (nieakcesoryjne) względem stosunku podstawowego (zabezpieczanego) istniejącego między zleceniodawcą gwarancji oraz jej beneficjentem (zob. także uchwała pełnego składu Izby Cywilnej SN z 28 kwietnia 1995 r., III CZP 166/94).

W obrocie przyjęte jest, że nadanie gwarancji samodzielnego charakteru następuje przez wskazanie w umowie na „nieodwołalny” i „bezwarunkowy” charakter gwarancji oraz na powstanie obowiązku zapłaty przez gwaranta ustalonej kwoty „na pierwsze żądanie” uprawnionego, czyli beneficjenta gwarancji.

Gwarancje bankowe lub ubezpieczeniowe stosowane są przede wszystkim jako instrument zabezpieczenia wierzytelności.

Z reguły dłużnik z tytułu stosunku podstawowego zleca podmiotowi wyspecjalizowanemu (bankowi lub ubezpieczycielowi) udzielenie gwarancji na rzecz swojego wierzyciela, a następnie między bankiem (lub ubezpieczycielem) a beneficjentem gwarancji zawierana jest odrębna umowa, która nierzadko ogranicza się do wystawienia przez gwaranta dokumentu gwarancji (tzw. listu gwarancyjnego) i przyjęcia go przez beneficjenta.

Zasady rozliczeń między gwarantem i zleceniodawcą są normowane przez umowę zlecenia, a warunki skorzystania z gwarancji określa stosunek podstawowy – choć w sposób wiążący tylko między jego stronami.

Wyrok SN z dnia 2 marca 2023 r., II CSKP 905/22

Standard: 69743 (pełna treść orzeczenia)

Pojęcie umowy gwarancyjnej nie zostało zdefiniowane ustawowo. Mimo to, na podstawie wypowiedzi orzecznictwa i przedstawicieli doktryny można wyciągnąć wniosek, zgodnie z którym przez umowę gwarancyjną w szerokim znaczeniu należy rozumieć taką umowę, na mocy której co najmniej jedna ze stron przyjmuje na siebie zobowiązanie do spełnienia świadczenia w razie zajścia zdarzenia, którego wystąpienie jest co do zasady niezależne od gwaranta. 

Do umów gwarancyjnych w takim rozumieniu należy szereg umów wyraźnie rozpoznawanych w prawie cywilnym, jak np. umowa ubezpieczenia, gwarancja bankowa lub ubezpieczeniowa, gwarancja jakości przy sprzedaży, a także uregulowana w art. 391 k.c. umowa o świadczenie przez osobę trzecią.

Wyrok SN z dnia 17 września 2021 r., V CSKP 166/21

Standard: 56401 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy