Dopuszczalność dogi sądowej w sprawach o zwrot środków finansowych przyznanych z publicznych środków wspólnotowych i publicznych środków krajowych.
Dopuszczalność drogi sądowej; odrzucenie pozwu, nieważność postępowania (art. 2 k.p.c. i art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. i art. 379 pkt 1 k.p.c.)
W sprawie z powództwa Skarbu Państwa przeciwko przedsiębiorcy o zwrot środków finansowych przyznanych z publicznych środków wspólnotowych i publicznych środków krajowych w wyniku umowy o dofinansowanie projektu, zawartej na podstawie ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz.U. Nr 116, poz. 1206 ze zm.) droga sądowa jest dopuszczalna.
Sąd Apelacyjny trafnie powołał rozporządzenie Rady (WE) nr 1620/2002 z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich (Dz. Urz. WE 2002 L 248, s. 1) oraz ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz.U. Nr 116, poz. 1206 ze zm.), będącą podstawą umowy zawartej między stronami.
Nie ma żadnych zasadnych powodów, które miałyby sprawiać, że tryb dochodzenia roszczeń wynikających z zawartej umowy miałby nie opierać się na przepisach k.p.c. i nie należeć do drogi sądowej. Jest oczywiste, że rozpoznawana sprawa jest w warunkach prawnych zawierania i realizowania umowy - sprawą cywilną, zgodnie z art. 1 k.p.c. Zawierając umowę strony również miały takie przekonanie, o czym świadczy postanowienie zawarte w § 22 umowy o poddaniu sporów z niej wynikłych sądowi właściwemu dla siedziby powoda.
Do stosunków cywilnoprawnych przypisane zostały słusznie takie, w których dominację odnośnie do przyznania środków finansowych miał wprawdzie organ publiczny, ale źródłem zobowiązania stron był stosunek cywilnoprawny, co dotyczyło również sytuacji, w której chodziło o zwrot dofinansowania, pochodzącego z funduszy strukturalnych, udzielonego na podstawie zawartych umów (por. uchwała (7) SN z dnia 12 marca 2003 r., III CZP 85/02; wyrok SN z dnia 2 grudnia 2011 r., III CSK 55/11; postanowienie SN z dnia 21 marca 2013 r., III CZP 9/13).
Podobny pogląd odnośnie do cywilnoprawnego charakteru stosunków prawnych w odniesieniu do spraw o udzielenie pomocy finansowej dla wsparcia inwestycji wyraził także Naczelny Sąd Administracyjny (por. przykładowo wyrok z dnia 4 marca 2008 r., II GSK 217/08).
Z tego wynika, że jeżeli źródłem zobowiązań stron jest umowny stosunek prawny, to nawet jeśli środki finansowe przeznaczone na realizację tej umowy mają podstawę w przepisach Unii Europejskiej i pochodzą z funduszy publicznych, których możliwość wykorzystania poprzedza decyzja administracyjna, roszczenia o ich zwrot w razie wykorzystania niezgodnie z przeznaczeniem określonym umową podlegają rozpoznaniu przed sądem powszechnym.
Wyrok SN z dnia 7 października 2015 r., I CSK 878/14
Standard: 47981 (pełna treść orzeczenia)