Uchylenie ze względu na odmienną ocenę prawą stanu faktycznego na skutek derogacji normy prawnej

Stwierdzona przez sąd drugiej instancji konieczność dokonania odmiennej oceny prawnej stanu faktycznego, na skutek derogacji normy prawnej, na której oparł się sąd pierwszej instancji, w następstwie stwierdzenia wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego niezgodności tej normy z Konstytucją, nie uzasadnia uchylenia wyroku sądu pierwszej instancji z powodu nierozpoznania istoty sprawy, może natomiast uzasadniać wydanie wyroku kasatoryjnego, jeżeli konieczne jest przeprowadzenie postępowania dowodowego w całości, nie zaś jedynie jego uzupełnienie, choćby w znacznej części (art. 386 § 4 k.p.c.).

W obowiązującym de lege lata modelu apelacji pełnej postępowanie przed sądem drugiej instancji jest kontynuacją postępowania pierwszoinstancyjnego, nic zatem nie stoi na przeszkodzie, aby sąd rozpoznający apelację skorygował nieprawidłową ocenę prawną, rozpatrując żądanie według innej – właściwej – kwalifikacji i wydał wyrok reformatoryjny (por. postanowienia SN z dnia 4 lipca 2013 r., I CZ 61/13, z dnia 5 listopada 2013 r., II PZ 28/13, z dnia 30 stycznia 2014 r., IV CZ 118/13, z dnia 28 lutego 2014 r., IV CZ 129/13, z dnia 20 maja 2015 r., I CZ 44/15 i z dnia 9 sierpnia 2016 r., II CZ 113/16).

Oceny tej nie zmieniało to, że konieczność odmiennej kwalifikacji prawnej została in casu wymuszona zmianą stanu prawnego, wywołaną derogacją zastosowanej przez Sąd pierwszej instancji normy prawnej wskutek wydanego w międzyczasie wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Sąd drugiej instancji, jako sąd merytoryczny, zobligowany jest w tej sytuacji dokonać jurydycznej oceny żądania z uwzględnieniem innej, właściwej kwalifikacji prawnej, stosownie do ustalonego stanu faktycznego sprawy i zmienionego stanu prawnego (por. uchwałę SN z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07

Postanowienie SN z dnia 13 kwietnia 2017 r., I CZ 44/17

Standard: 47853 (pełna treść orzeczenia)