Rozpoznanie zarzutu nieważności testamentu zgłoszonego w postępowaniu odwoławczym (art. 381 k.p.c.)

Jeśli mieć na uwadze treść art. 670 § 1 k.p.c., który obliguje sąd do badania z urzędu, kto jest spadkobiorcą, w czym mieści się także obowiązek badania ważności testamentu, to nie sposób ograniczyć tego obowiązku tylko do sądu I instancji, jeśli wątpliwości lub zarzuty dotyczące ważności testamentu pojawią się w toku postępowania przez sądem II instancji. 

Zgodnie z przepisem art. 381 k.p.c., "Sąd drugiej instancji może pominąć (...)", co oznacza możliwość, a nie konieczność. Owa "możliwość" nie oznacza dowolności, lecz korzystanie z niej musi być uzasadnione okolicznościami konkretnej sprawy. Jeśli w niniejszej sprawie pojawił się - w toku postępowania przed sądem II instancji - zarzut dotyczący ważności testamentu, a sąd II instancji trafnie podjął czynności zmierzające do jego wyjaśnienia, to nie można uznać za uzasadnione pominięcie dowodów zaoferowanych przez uczestnika wprawdzie dopiero przed sądem II instancji, lecz istotnych z punktu widzenia zarzutu dot. ważności testamentu. Pominięcie tych dowodów jest tym bardziej nieuzasadnione, jeśli mieć na uwadze, że dowody przeprowadzone z urzędu nic w kwestii stanu zdrowia i możliwości swobodnego i świadomego testowania - nie wyjaśniły. Z tych względów należy uznać, że zarzut naruszenia art. 670 § 1 i art. 381 k.p.c. jest - w okolicznościach sprawy - uzasadniony, co skutkuje uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy sądowi II instancji do ponownego rozpoznania

Postanowienie SN z dnia 26 kwietnia 1999 r., I CKN 1109/97

Standard: 47279 (pełna treść orzeczenia)