Kwalifikacje członków rad nadzorczych w spółkach jednostki samorządu terytorialnego

Zgodnie z art. 10 a ust. 2 u.g.k. do rad nadzorczych w spółkach z udziałem jednostek samorządu terytorialnego stosuje się przepisy Kodeksu spółek handlowych z zastrzeżeniem przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej. Członek rady nadzorczej spółki komunalnej musi więc spełniać ogólne wymagania stawiane kandydatom do rad nadzorczych spółek kapitałowych, które określa Kodeks spółek handlowych W sposób szczególny w stosunku do jego przepisów ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej reguluje kwestie związane z radami nadzorczymi samorządowych spółek kapitałowych dotyczące kadencji ich członków - w art. 10a ust. 3 u.g.k., ich kwalifikacji - w art. 10 a ust. 4 u.g.k. i zakazów konkurencji - w art. 10a ust. 5 u.g.k. Przepisy te, jako przepisy szczególne nie powinny być wykładane rozszerzająco, także w ujęciu podmiotowym.

Wprowadzony do ustawy o gospodarce komunalnej ustawą nowelizacyjną z dnia z 17 października 2003 r., art. 10 a ust. 4 ustanowił dla członków rad nadzorczych, reprezentujących w spółce jednostkę samorządu terytorialnego wymóg złożenia egzaminu w trybie określonym w przepisach o komercjalizacji i prywatyzacji. Tryb ten określa, wydane na podstawie delegacji ustawowej, zawartej w art. 12 ust. 7 pkt 1 i 2 u.k.p. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 września 2004 r, w sprawie szkoleń i egzaminów dla kandydatów na członków rad nadzorczych spółek, w których Skarb Państwa jest jedynym akcjonariuszem, określające w § 5 osoby zwolnione od obowiązku złożenia egzaminu. Kandydaci rad nadzorczych tych spółek, jednak z wyjątkiem kandydatów wybieranych przez pracowników (także rolników i rybaków) powinni mieć ukończone studia wyższe (§ 3 rozp.).

Na tle przytoczonych unormowań, przy uwzględnieniu - w związku z odwołaniem się art. 10 a ust. 4 u.g.k. do przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o prywatyzacji i komercjalizacji - także reguł wykładni systemowej, uzasadniona jest konkluzja, że kandydaci na członków rad nadzorczych reprezentujący w spółkach jednostki samorządu terytorialnego powinni się legitymować takimi samymi kwalifikacjami jak kandydaci na członków rad nadzorczych spółek z udziałem Skarbu Państwa.

Wyrok SN z dnia 17 września 2014 r., I CSK 625/13

Standard: 47256 (pełna treść orzeczenia)

Wykładnia omawianego art. 10a ust. 4 ustawy o gospodarce komunalnej prowadzi do wniosku, że obowiązek powoływania do rady nadzorczej osób legitymujących się określonymi przepisami kwalifikacjami, dotyczy spółek z udziałem jednostek samorządu terytorialnego wtedy, gdy przepisy ustawy lub statutu dają jednostce samorządu uprawnienie do wskazania swojego reprezentanta w radzie. Przepisy k.s.h. możliwość taką, odnośnie do spółki akcyjnej, przewidują w dwu wypadkach, to jest wówczas, gdy statut przyznaje indywidualnie oznaczonemu akcjonariuszowi osobiste uprawnienia, które w szczególności mogą dotyczyć powoływania lub odwoływania członków zarządu lub rady nadzorczej (art. 354 § 1 k.s.h.) oraz w przypadku wyboru członków rady grupami (art. 385 § 3 – 9 k.s.h.).

Może też mieć miejsce sytuacja, w której odrębna ustawa przyzna określonemu podmiotowi, w wypadku niniejszej sprawy byłaby to jednostka samorządu terytorialnego, uprawnienie do powołania członka rady nadzorczej (art. 385 § 4 k.s.h.). Uprawnienie takie dla Skarbu Państwa i gmin przewidziane jest np. w ustawie z 20 grudnia 1996 r. o portach i przystaniach morskich (tekst jednolity Dz.U. z 2002 r., Nr 110, poz. 967). W jej art. 19 postanowiono, że przedstawicielami Skarbu Państwa w radach nadzorczych spółek, o których mowa w art. 13 ust. 1 - 3, są osoby wskazane przez ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki morskiej, a także, iż w skład rad nadzorczych wskazanych spółek, wchodzą ponadto przedstawiciele gmin, wskazani przez zarządy tych gmin. Powołani w ten sposób członkowie rady byliby właśnie reprezentantami podmiotów, przez które zostali do rady desygnowani, także w rozumieniu art. 10a ustawy o gospodarce komunalnej.

Wyrok SN z dnia 21 grudnia 2005 r., IV CK 311/05

Standard: 47260 (pełna treść orzeczenia)