Rozwiązanie umowy spółki w związku z upływem terminu zgłoszenia jej zawiązania do rejestru (art. 169 k.s.h.)

Zmiana umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, która nie została zgłoszona do sądu rejestrowego w terminie sześciu miesięcy od dnia jej dokonania, nie wywołuje skutków prawnych ( art. 256 § 3 w zw. z art. 169 § 1 k.s.h.).

Sankcja upływu sześciomiesięcznego terminu do zgłoszenia zawarcia umowy do sądu rejestrowego z art. 169 § 1 k.s.h. jest adekwatna tylko w odniesieniu do zawiązania spółki, zaś w sprawach dotyczących zarejestrowania zmian umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w tym wynikających z podwyższenia kapitału zakładowego, przepis ten ma zastosowanie odpowiednie (art. 256 § 3 k.s.h.), co jest oczywiste, skoro spółka nadal istnieje, a jej umowa wiąże. Konieczne zatem staje się dokonanie modyfikacji mechanizmu z art. 169 k.s.h. w związku z art. 256 § 3 k.s.h. Jest bowiem oczywiste, iż rozwiązanie umowy spółki z powodu niezgłoszenia zmiany umowy wpisanej do rejestru spółki byłoby sankcją nieproporcjalną, nieracjonalną. O ile przy czynności prawnej, jaką jest umowa, można mówić o jej rozwiązaniu, o tyle już uchwała, jako czynność prawna odmiennego typu, nie może ulec rozwiązaniu.

Konstrukcja z art. 169 k.s.h. przewidująca rozwiązanie umowy wskazuje, że nie ma tu nieważności bezwzględnej umowy spółki, zaś zastosowana przez ustawodawcę sankcja ma skutek wyłącznie ex nunc. Założenia leżące u podstaw takiej charakterystyki skutku naruszenia obowiązku z art. 169 k.s.h. (sama czynność prawna nie jest wadliwa, staje się wadliwa dopiero w następstwie braku realizacji obowiązku rejestrowego) uwzględniające bezpieczeństwo obrotu, stają się aktualne również w ramach problematyki zmiany umowy spółki. Niespełnienie warunków okreslonych w art. 169 k.s.h. powoduje utratę mocy obowiązującej uchwały. Stąd przyjęta w uchwale formuła o „bezskuteczności” zmiany umowy spółki, jako konsekwencji uchybienia sześciomiesięcznego terminu na zgłoszenie zmiany do sądu rejestrowego.

Uchwała SN z dnia 29 kwietnia 2022 r., III CZP 75/22

Standard: 59058 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Upływ prekluzyjnego terminu zgłoszenia do sądu rejestrowego zmiany umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, polegającej na podwyższeniu kapitału zakładowego przez objęcie nowych udziałów, powoduje, że nie dochodzi do zmiany stosunku prawnego spółki ex tunc (art. 169 w związku z art. 256 § 3 k.s.h.).

Wprawdzie art. 169 § 1 k.s.h. przewiduje rozwiązanie umowy spółki jako ustawową sankcję upływu sześciomiesięcznego terminu do zgłoszenia zawarcia jej umowy do sądu rejestrowego, ale jest ona adekwatna jedynie w odniesieniu do dyspozycji tego przepisu dotyczącej zawiązania spółki.

W sprawach dotyczących zarejestrowania zmian umowy spółki z o.o., w tym wynikających z podwyższenia kapitału zakładowego, przepis ten ma zastosowanie odpowiednio (art. 256 § 3 k.s.h.) co jest oczywiste, skoro spółka nadal istnieje a jej umowa wiąże. Zastosowanie zasad likwidacji spółki z o.o. w organizacji, przewidzianych w art. 170 k.s.h., wprost wyłącza wskazana norma odsyłająca (art. 256 § 3 k.s.h.).

Ustawodawca nie uregulował skutków upływu prekluzyjnego terminu zgłoszenia zmian umowy takiej spółki, w przeciwieństwie do spółki akcyjnej, na zarządzie której ciąży obowiązek dokonania w oznaczonym terminie zwrotu wkładów pieniężnych lub niepieniężnych tym osobom, które objęły akcje (art. 431 § 5 k.s.h.).

Brak podstaw do jego zastosowania per analogiam do spółki z o.o. po pierwsze dlatego, że wskazany przepis odnosi się jedynie do tego sposobu podwyższenia kapitału zakładowego, który polega na emisji nowych akcji, zatem ma charakter wyjątku. Po drugie - wobec znaczących różnic reżimów prawnych tych spółek kapitałowych.

W tym stanie rzeczy, oceniając sposób i podstawę prawną rozliczeń pomiędzy spółką z o.o. a osobą, która wniosła wkład niepieniężny w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego, do którego ostatecznie nie doszło, w braku samodzielnej regulacji prawnej dotyczącej sposobu i zakresu zwrotu tego świadczenia odwołać się należy do ogólnych reguł kodeksu cywilnego (art. 2 k.s.h.).

Wyrok SN z dnia 28 lutego 2017 r., I CSK 127/16

Standard: 46937 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy