Zakres obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem a podatek VAT

Wysokość odszkodowania tytułem naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem, orzeczonego na podstawie art. 46 § 1 k.k., powinna odpowiadać cenie rzeczy brutto (wraz z podatkiem VAT) w sytuacji, gdy pokrzywdzony nie jest podatnikiem podatku VAT. Natomiast w wypadku, gdy pokrzywdzony jest podatnikiem podatku VAT, wysokość szkody odpowiadać winna cenie towaru netto, a więc pomniejszonej o ten mieszczący się w niej podatek.

Definiując cenę, jako miernik wysokości szkody, odwołać należy się do art. 3 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (Dz. U. z 2014 r., poz. 915). Zgodnie z powołanymi przepisami, za cenę uważa się wartość wyrażoną w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę. W cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług (VAT) oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług oraz podatkiem akcyzowym.

Nabywca towaru opodatkowanego podatkiem VAT jest obowiązany zatem zapłacić zbywcy tak określoną należność, której elementem jest podatek VAT. Należność ta z punktu widzenia nabywcy stanowi cenę towaru (rzeczy). Miernikiem wysokości szkody polegającej na zniszczeniu rzeczy (także kradzieży, przywłaszczeniu, oszustwie) jest więc, co do zasady, cena określona w powyższy sposób (uz. uchwały SN z dnia 22 kwietnia 1997 r., III CZP 14/97).

Powyższa generalna zasada ulega jednak modyfikacji w przypadku, gdy pokrzywdzony jest podatnikiem podatku VAT. Stosownie bowiem do art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r., poz. 710 ze zm.), w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Skorzystanie przez podatnika z tego uprawnienia powoduje, że poniesiony przez niego wydatek na nabycie towaru w rzeczywistości odpowiada zapłaconej przez niego cenie nabycia tego towaru, pomniejszonej o podatek VAT mieszczący się w tej cenie. Ten to wydatek określa zatem rzeczywisty rozmiar szkody doznanej przez podatnika na skutek przestępstwa towaru (rzeczy).

Wyrok SN z dnia 27 listopada 2020 r., IV KK 230/19

Standard: 46879 (pełna treść orzeczenia)