Akcja; prawa udziałowe akcjonariusza, prawa akcyjne

Prawa udziałowe akcjonariusza, zwane prawami akcyjnymi lub najczęściej akcjami, powstają wskutek ich objęcia w związku z zawiązaniem spółki akcyjnej lub podwyższeniem kapitału akcyjnego, z chwilą wpisu do rejestru, odpowiednio, zawiązania spółki akcyjnej lub podwyższenia kapitału akcyjnego (art. 12 i 441 § 4 k.s.h.). Na potrzeby wykonywania tych praw, w tym w szczególności obrotu nimi, spółka wystawia akcjonariuszom dokumenty imienne lub na okaziciela, stwierdzające przysługiwanie akcjonariuszom tych praw - zwane tak samo, jak same te prawa, akcjami - lub prawa te, w przypadkach określonych w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (jedn. tekst: Dz.U. 2016.1636 ze zm.), są zapisywane na odpowiednich rachunkach prowadzonych w systemie informatycznym (zob. art. 4-7 wymienionej ustawy).

Zgodnie z tzw. teorią umowną papieru wartościowego, przyjmowaną współcześnie w polskim piśmiennictwie i orzecznictwie, nie tylko w odniesieniu do papierów wartościowych konstytutywnych, ale i papierów wartościowych deklaratoryjnych (zob. wyrok SN z dnia 5 lutego 2016 r., III CSK 139/15), podstawą inkorporacji prawa udziałowego akcjonariusza w akcji jako papierze wartościowym i zarazem podstawą nabycia przez akcjonariusza własności dokumentu akcji jest umowa między akcjonariuszem a spółką, dochodząca do skutku z chwilą wydania akcjonariuszowi przez spółkę dokumentu akcji stwierdzającego to prawo.

Wyrok SN z dnia 8 września 2017 r., II CSK 853/16

Standard: 10881 (pełna treść orzeczenia)

Terminowi „akcja” nadaje się różne znaczenia. Z jednej strony akcja stanowi część (ułamek) kapitału zakładowego. Suma wartości nominalnej akcji tworzy kapitał zakładowy spółki. Według innego ujęcia akcja wyraża prawa podmiotowe akcjonariusza.

Akcja w inkorporującym ją w odpowiedniej formie (art. 328 § 1 k.s.h. ) dokumencie jest też papierem wartościowym opiewającym na prawa inne niż wierzytelności (art. 921[16] k.c.).

Specyfika akcji traktowanych, jako prawa podmiotowe akcjonariuszy, polega na tym, że istnieją one niezależnie od wydania dokumentu akcji. Prawa akcyjne o treści określonej w statucie spółki powstają z chwilą rejestracji spółki i odpowiednio z chwilą zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego. Dlatego za nieważne uznaje się akcje wydane przed rejestracją tych zdarzeń (zob. art. 335 § 4 k.s.h.). Akcja jest zatem deklaratoryjnym papierem wartościowym, a wobec tego sam dokument nie prowadzi do nawiązania stosunku korporacyjnego; nie kreuje uprawnień, lecz jedynie je odzwierciedla.

Wyrok SN z dnia 5 lutego 2016 r., II CSK 139/15

Standard: 73322 (pełna treść orzeczenia)