Istotna zmiana siły nabywczej pieniądza

Istotna zmiana siły nabywczej pieniądza, jako zasadnicza przesłanka zastosowania art. 358[1] § 3 k.c. jest zwrotem niedookreślonym, gdyż nie została ustawowo zdefiniowana. Wypełnienie jego zakresu zostało pozostawione sądom. Celem sądowej waloryzacji jest usunięcie negatywnych konsekwencji zaistniałej zmiany siły nabywczej pieniądza przez przywrócenie świadczeniu jego pierwotnej siły nabywczej. Przedmiotem waloryzacji jest określone suma pieniężna -świadczenie pieniężne, będące przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania, obejmujące nominalną sumę.

Oceny siły nabywczej pieniądza należy dokonywać z uwzględnieniem sytuacji na rynku określonych dóbr materialnych, które zawsze przedstawiają określoną wartość realną. O tym, czy istnieją podstawy do kształtującej ingerencji sądu decydować powinny okoliczności związane z charakterem i celem zobowiązania (zob. wyrok SN z dnia 17 czerwca 2015 r., I CSK 586/14).

Wyrok SN z dnia 19 czerwca 2018 r., I CSK 45/18

Standard: 46274 (pełna treść orzeczenia)

Podstawową przesłanką, od której spełnienia zależy w ogóle możliwość wystąpienia z żądaniem dokonania waloryzacji sądowej, co do każdego świadczenia pieniężnego (w tym renty odroczonej lub natychmiast płatnej) jest "istotna zmiana siły nabywczej pieniądza". Ustawodawca wprawdzie nie określił, jaki stopień inflacji decyduje o tym, że mamy do czynienia ze zmianą istotną, wszakże nie ulega żadnej wątpliwości, że nie każda zmiana (spadek lub wzrost wartości pieniądza) może być uznana za istotną. Jeżeli sąd uzna, że mamy do czynienia ze zmianą istotną, to dopiero wówczas dokonuje ustaleń co do interesów stron, a następnie ocenia te interesy w świetle zasad współżycia społecznego i podejmuje decyzję o waloryzacji świadczenia z datą orzekania.

Wyrok SN z dnia 23 listopada 1993 r., III CRN 46/93

Standard: 38327 (pełna treść orzeczenia)