Kontratyp działania w społecznie uzasadnionym interesie

W świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego na tle treści art.213 § 2 kk i art.29 kk nie ulega wątpliwości, że Kodeks Karny z 1997r. (w art. 213 § 2), przy publicznym postawieniu zarzutu, dla stwierdzenia braku cech zniesławienia w działaniu sprawcy wymaga udowodnienia prawdziwości zarzutu, oraz że jego podniesienie służyło obronie społecznie uzasadnionego interesu. Jest jednak oczywiste, że sprawca działający w przeświadczeniu opartym na uzasadnionych podstawach, że zarzut jest prawdziwy i że bronił społecznie uzasadnionego interesu, będzie mógł uniknąć odpowiedzialności karnej zasłaniając się błędem co do nieświadomości bezprawności swego działania (art. 29 kk z 1997r.) (postanowienie SN z dn. 04.09.2003r., IV KN 502/00, OSNwSK 2003/1/1911).

Według treści art. 213 § 2 pkt. 2 kk w przypadku zniesławienia, zarzutu zniesławiającego podniesionego publicznie, przepis ten stanowi, iż nie popełnia przestępstwa określonego w art.212 § 1 lub § 2, kto publicznie podnosi lub rozgłasza zniesławiający zarzut, gdy służy to obronie społecznie uzasadnionego interesu, a nadto ten zarzut jest prawdziwy. Dlatego szczegółowa analiza materiału aktowego wskazuje, iż Sąd Rejonowy oparł się na kontratypie z art. 29 kk. Niewątpliwym było, iż użycie przez oskarżonego słów „złodzieje” , „wolontariusze (...) kradną pieniądze z puszek” i innych miało charakter zniesławiający. Również niewątpliwym było to, że nie zostało przyjęte przez Sąd Rejonowy, aby oskarżony wykazał prawdziwość zarzutu, iż czwórka nieletnich w dniu zdarzenia faktycznie dokonała jakiejkolwiek kradzieży datków pieniężnych, powołując się na kontratyp z art. 213 § 2 pkt. 2 kk. Natomiast zasadnie Sąd I instancji przyjął, iż w tych konkretnych okolicznościach zdarzenia z dnia 10.01.2016r., w których oskarżony M. B. (2) był świadkiem, miał prawo być przekonanym, a przekonanie to było usprawiedliwione, że to co opisuje jest prawdą. Miał prawo uznać, iż to co widział, mógł ocenić jako próbę dokonania kradzieży. W ocenie Sądu Odwoławczego oskarżony M. B. (2) w tych konkretnych okolicznościach zdarzenia, pozostawał w błędnym, uzasadnionym przekonaniu, że jest naocznym świadkiem dokonywanego przestępstwa kradzieży. Biorąc pod uwagę cały szereg niespójności zeznań małoletnich osób, zmienności ich wersji, nielogicznych zachowań (np. zatajenie filmowania) wcześniej wymienionych, to wszystko pośrednio uwiarygodniło relację oskarżonego oraz świadka K. D.. Z ich jednoznacznego przekazu wynikało, iż widzieli czwórkę młodych osób, które stojąc w grupie, oglądają puszkę z datkami, obracają ją, potrząsają nią, tak, że z niej wypadają drobne pieniądze, schylanie się po pieniądze. Jeśli dodać do tego dodatkowe elementy tj. pokątny sposób zachowania młodzieży, schowanie się z tyłu bloków i garaży, zejście z głównej ulicy (...), którą wolontariusze się poruszali po wyjściu z M. D., nerwowe rozglądanie się na boki przez małoletnich, czy nie są obserwowani, a po dostrzeżeniu, że są obserwowani i filmowani, szybkie oddalenie się z tego miejsca.

Oskarżony miał prawo zakładać, uzasadniony okolicznościami, iż podniesiony przez niego zarzut jest prawdziwy. Miał oskarżony prawo przyjąć, iż podnosząc taki zniesławiający zarzut działa w ramach kontratypu z art. 213 § 2 pkt. 2 kk. Miał prawo przyjąć, iż działa w ramach obrony społecznie uzasadnionego i chronionego interesu, gdyż uważał, że skoro jest świadkiem według niego, dokonywanej kradzieży przez małoletnich wolontariuszy (...) podczas przeprowadzanej ogólnopolskiej akcji charytatywnej, to prawo do poinformowania o tym społeczności lokalnej, na lokalnej stronie internetowej.

Wyrok SO Piotrkowie Trybunalskim z dnia 4 kwietnia 2017 r., IV Ka 124/17

Standard: 9303 (pełna treść orzeczenia)