Majątek fundacji

Fundator w oświadczeniu woli o ustanowieniu fundacji powinien wskazać jej cel oraz składniki majątkowe przeznaczone na jego realizację, a składnikami tymi mogą być pieniądze, papiery wartościowe, jak również oddane fundacji na własność rzeczy ruchome i nieruchomości, przy czym początkowy majątek fundacji wzrasta pod względem ilościowym i jakościowym między innymi wskutek późniejszego spadkobrania oraz zapisów i darowizn.

Majątek fundacji może więc być jednorodny albo składać się z różnych aktywów, co oznacza, że z zastrzeżeniem odmiennej woli fundatora wyrażonej w statucie, wolno zarządowi przekształcać strukturę tego majątku w całości lub w części i „zamieniać” pieniądze na papiery wartościowe, za nie z kolei nabywać nieruchomości, te zaś zbywać w celu pozyskania kosztowności i tym podobnie, kierując się jedynie ogólnym nakazem utrzymania co najmniej realnej wartości kapitału donacyjnego, czyli jego kwoty początkową powiększoną o stopę inflacji.

Fundacja jest to majątek wyposażony w osobowość prawną i przeznaczony do realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych (por. art.1 ustawy), więc działania służące przynajmniej ochronie tego majątku w dążeniu do stabilnego - w długookresowej perspektywie - urzeczywistniania wspomnianych celów skonkretyzowanych w statucie, są dla fundacji sprawą o egzystencjalnej doniosłości. Działania te nie wykraczają poza fazę składania przez fundację deklaracji o „przeznaczeniu” dochodu, a w istocie mieszczą się we wcześniejszej („zerowej”) fazie jego gromadzenia, która dla przeznaczenia i faktycznego wydatkowania na cele statutowe stanowi przesłankę o charakterze warunku sine qua non.

Ewentualne wyczerpanie majątku świadczy o rażącym niedopełnieniu przez zarząd fundacji obowiązku dbałości o integralność jej kapitału założycielskiego.

Uchwała SN z dnia 13 marca 2002 r., III ZP 21/01

Standard: 44943 (pełna treść orzeczenia)

W przeciwieństwie do osób prawnych typu korporacyjnego, fundacja może dysponować przekazanym jej majątkiem realizując wolę fundatora w sposób wskazany w ustanowionym przez niego statucie (art. 5 ust. 1). Czyni to wprawdzie bez udziału fundatora, ale też bez możliwości zmian założeń statutowych, o ile zmiany takie nie zostały przewidziane w samym statucie (por. uchwała SN z dnia 7 lipca 1993 r., III CZP 88/93), albo nie dokona tego fundator. Statut fundacji określa jej byt wewnętrzny, charakteryzujący się daleko idącymi odrębnościami w porównaniu z innymi podmiotami prawa. Znamionuje je w szczególności brak w strukturze organizacyjnej fundacji obligatoryjnych organów kontroli, w czym wyraża się podporządkowanie woli fundatora w zakresie dysponowania środkami na wskazane przez niego cele. On sam jednak nie ma bezpośredniego wpływu na realizację tych celów.

Uchwała SN z dnia 31 marca 1998 r., III ZP 44/97

Standard: 44996 (pełna treść orzeczenia)