Właściwość każdego sądu opiekuńczego do wydawania zarządzeń w sprawach nagłych (art. 569 § 2 k.p.c.)

Przepis art. 569 § 2 k.p.c. przewiduje możliwość wydania z urzędu w wypadkach nagłych wszelkich potrzebnych zarządzeń nawet w stosunku do osób, które nie podlegają jego właściwości miejscowej i zawiadomienia o tym sądu opiekuńczego miejscowo właściwego.

Podstawę materialnoprawną takich zarządzeń stanowi art. 109 k.r.o., a ich formą jest postanowienie; są one skuteczne i wykonalne z chwilą ogłoszenia, a gdy ogłoszenia nie było, z chwilą wydania (art. 578 k.p.c.). Takie uregulowanie stanowi dopełnienie zakresu różnorodnych środków działania sądu opiekuńczego. Umożliwia wypełnienie przez ten sąd zadań wynikających z ustawy, zmierzających do ochrony fizycznego i duchowego rozwoju dziecka i pozwala na bezzwłoczną interwencję sądu opiekuńczego we wszystkich wypadkach uzasadniających taką interwencję, nawet w stosunku do osób, które nie podlegają jego właściwości miejscowej (uchwała SN z dnia 29 lutego 1996 r., III CZP 12/96).

Takie uregulowanie stanowi elastyczną podstawę działania dla sądu opiekuńczego, gdyż umożliwia mu wydanie orzeczenia dostosowanego do konkretnej, czasem nietypowej sytuacji.

Zarządzenie, o którym mowa w art. 569 § 2 k.p.c., może być wydane, gdy nie toczy się żadna sprawa rodzinna lub opiekuńcza w stosunku do małoletniego (osoby podlegającej opiece), jak i w ramach toczącego się postępowania w takiej sprawie. Postanowienie zawierające zarządzenie wydane na podstawie art. 569 § 2 k.p.c. nie jest w tej sytuacji postanowieniem orzekającym co do istoty sprawy, od postanowienia tego zatem nie przysługuje apelacja (art. 518 zdanie pierwsze k.p.c.).

Postanowienie zawierające zarządzenie, o którym mowa w art. 569 § 2 k.p.c., wydane gdy nie toczy się żadna inna sprawa rodzinna lub opiekuńcza w stosunku do małoletniego (osoby podlegającej opiece), jest postanowieniem wydanym „w sprawie”, której przedmiotem jest wydanie takiego zarządzenia. Jest zatem postanowieniem orzekającym co do istoty tej sprawy, a więc orzekającym co do istoty sprawy w rozumieniu art. 518 zdanie pierwsze k.p.c. Na postanowienie takie przysługuje zatem apelacja.

Uchwała SN z dnia 7 października 2008 r., III CZP 83/08

Standard: 44541 (pełna treść orzeczenia)

Artykuł 569 § 2 k.p.c. przewidujący - w wypadkach nagłych - wydanie przez sąd opiekuńczy z urzędu wszelkich potrzebnych zarządzeń, nawet w stosunku do osób, które nie podlegają jego właściwości miejscowej, stanowi dopełnienie zakresu różnorodnych środków działania sądu opiekuńczego. Umożliwiają one wypełnienie przez tenże sąd zadań z ustawy wynikających, a zmierzających do ochrony fizycznego i duchowego rozwoju dziecka. Zarządzenie wydane na przytoczonej podstawie prawnej jest natychmiast skuteczne i wykonalne (art. 578 k.p.c.). Takie uregulowanie czyni możliwą bezzwłoczną interwencję sądu opiekuńczego we wszystkich wypadkach uzasadniających taką interwencję, nawet - jak stanowi ustawa - w stosunku do osób, które nie podlegają jego właściwości miejscowej. W tym wypadku o wydanych zarządzeniach sąd ten zawiadamia - w sposób określony w § 246 regulaminu wewnętrznego urzędowania sądów- sąd opiekuńczy miejscowo właściwy. Unormowanie takie zmierza do skupienia spraw opiekuńczych, dotyczących jednego środowiska rodzinnego, w jednym sądzie.

Uchwała SN z dnia 29 lutego 1996 r., III CZP 12/96

Standard: 44542 (pełna treść orzeczenia)