Doręczenie postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia

Zgodnie z art. 740 § 1 k.p.c., postanowienie, w przedmiocie zabezpieczenia, wydane na posiedzeniu niejawnym, a podlegające wykonaniu przez organ egzekucyjny, sąd doręcza tylko uprawnionemu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Doręczenia obowiązanemu dokonuje organ egzekucyjny równocześnie z przystąpieniem do wykonania postanowienia. Według natomiast art. 740 § 2 k.p.c., w wypadkach objętych § 1 obowiązanemu nie doręcza się również zażalenia uprawnionego ani postanowienia sądu drugiej instancji rozstrzygającego o tym zażaleniu. Postanowienie Sądu Rejonowego nie było tego rodzaju postanowieniem, o którym mowa w art. 740 § 1 k.p.c., a w konsekwencji nie miał w sprawie zastosowania także art. 740 § 2 k.p.c. wyłączający udział w postępowaniu zażaleniowym obowiązanej. Wnioskodawczyni (uprawniona) wniosła bowiem o wydanie postanowienia zabezpieczającego roszczenie niepieniężne (o wydanie nieruchomości) polegającego na wpisie ostrzeżenia w dziale III księgi wieczystej. W razie uwzględnienia wniosku postanowienie zabezpieczające, jako niepodlegające egzekucji, nie byłoby zaopatrzone w klauzulę wykonalności w trybie przewidzianym w art. 743 § 1 k.p.c., lecz podlegałoby wykonaniu w inny sposób, w konsekwencji czego byłoby jedynie zapatrzone we wzmiankę o wykonalności (art. 743 § 2 k.p.c.). Do doręczenia tego rodzaju postanowień nie ma więc zastosowania tryb przewidziany w art. 740 § 1 k.p.c.

Z powyższych względów postanowienie Sądu pierwszej instancji oddalające wniosek o zabezpieczenie podlegało doręczeniu uczestnikowi (obowiązanemu), który brał także udział w postępowaniu zażaleniowym, a w konsekwencji mógł żądać od wnioskodawczyni (uprawnionej) – zgodnie z jego wynikiem – zwrotu kosztów tego postępowania, a w razie pominięcia przez Sąd Okręgowy tego rozstrzygnięcia, mógł złożyć wniosek o uzupełnienie wydanego postanowienia na podstawie art. 351 § 1 w zw. z art. 361, art. 391 § 1 i art. 397 § 2 k.p.c. 

Postanowienie SN z dnia 4 kwietnia 2012 r., I CZ 25/12

Standard: 56008 (pełna treść orzeczenia)

W razie wydania na podstawie art. 740 § 1 k.p.c. zarządzenia o doręczeniu tylko wierzycielowi postanowienia o zabezpieczeniu dochodzonego roszczenia, złożenie przez dłużnika wniosku o doręczenie mu tegoż postanowienia nie może odnieść skutku.

Kodeksową zasadą jest, że postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym doręcza się obu stronom (art. 357 § 2 k.p.c.). W postępowaniu zabezpieczającym natomiast, zgodnie z zasadniczym w tej kwestii art. 740 § 1 k.p.c., obowiązuje reguła, że wydane na posiedzeniu niejawnym postanowienie zabezpieczające - obojętnie, o jakiej treści: negatywnej czy też pozytywnej - jeżeli podlega wykonaniu przez organ egzekucyjny, doręcza się tylko wierzycielowi. Dłużnik zatem od sądu postanowienia tego nie otrzymuje. Doręczenia dokonuje organ egzekucyjny równocześnie z przystąpieniem do wykonania postanowienia (art. 740 § 1 zd. 2). W tym celu wierzyciel, składając wniosek egzekucyjny, dołącza do niego nie tylko tytuł wykonawczy (art. 797 k.p.c.), ale również odpis omawianego postanowienia. Ratio legis takiego unormowania jest oczywista: chodzi o postawienie dłużnika przed faktem dokonanym. W innym bowiem wypadku mogłoby się zdarzyć, że dłużnik podjąłby działania w celu udaremnienia realizacji zarządzenia tymczasowego. 

Przedstawione założenie ustawodawcze niewątpliwie dezaktualizuje się w sytuacji, gdy dłużnik, korzystając z prawa przeglądania akt sprawy (art. 9 k.p.c.), zapozna się wcześniej z treścią odnośnego postanowienia. Taki stan rzeczy sam przez się nie przekreśla jednak mocy obowiązującej art. 740 § 1 k.p.c., jak również wydanego na jego podstawie zarządzenia przewodniczącego w przedmiocie doręczenia stosownego postanowienia. Co więcej, należałoby nawet stwierdzić, że skoro w rozważanej sytuacji postanowienie zostaje doręczone dłużnikowi z urzędu, to wniosek jego o dokonanie mu doręczenia postanowienia z uzasadnieniem jest czynnością zbyteczną. Złożenie takiego wniosku w każdym razie nie ma znaczenia procesowego i nie niweczy trybu doręczenia przewidzianego w art. 740 § 1 k.p.c. 

Uchwała SN z dnia 30 maja 1996 r., III CZP 53/96

Standard: 44540 (pełna treść orzeczenia)