Uchwała z dnia 1996-05-30 sygn. III CZP 53/96

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 53/96

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 1996 r.

Przewodniczący: sędzia SN T. Wiśniewski (sprawozdawca).

Sędziowie: SN B. Myszka, SA L. Walentynowicz.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Aleksandry L. przeciwko Bolesławowi L. o alimenty, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 30 maja 1996 r. zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Wojewódzki w Wałbrzychu z siedzibą w Świdnicy, postanowieniem z dnia 11 kwietnia 1996 r. sygn. akt (...), do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy unormowanie art. 740 § 1 k.p.c. wyklucza dopuszczalność doręczenia na wniosek dłużnika, wydanego na posiedzeniu niejawnym i podlegającego wykonaniu przez organ egzekucyjny postanowienia w sprawie zarządzenia tymczasowego?"

p o d j ą ł następującą uchwałę:

W razie wydania na podstawie art. 740 § 1 k.p.c. zarządzenia o doręczeniu tylko wierzycielowi postanowienia o zabezpieczeniu dochodzonego roszczenia, złożenie przez dłużnika wniosku o doręczenie mu tegoż postanowienia nie może odnieść skutku.

Uzasadnienie

Przedstawione przez Sąd Wojewódzki w Wałbrzychu z siedzibą w Świdnicy w trybie art. 391 k.p.c. zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości wyłoniło się w następujących okolicznościach.

W toku niniejszej sprawy Sąd Rejonowy w Świdnicy, postanowieniem z dnia 14 grudnia 1995 r., podjętym w trybie art. 730 k.p.c., zobowiązał pozwanego Bolesława L., aby do czasu prawomocnego zakończenia procesu uiszczał powódce Aleksandrze L. kwotę po 100 zł miesięcznie. Po wydaniu tego postanowienia, zapadłego na posiedzeniu niejawnym, przewodniczący zarządził, że powódce obok tytułu wykonawczego należy doręczyć również jego odpis z uzasadnieniem.

W dniu 21 grudnia 1995 r. pozwany złożył do akt sprawy wniosek o doręczenie mu wymienionego postanowienia wraz z uzasadnieniem, jednakże Sąd Rejonowy w Świdnicy, powołując się na treść art. 740 § 1 k.p.c., postanowieniem z dnia 22 grudnia 1995 r., wniosek ten oddalił.

Przy rozpoznawaniu zażalenia pozwanego na powyższe postanowienie Sądowi Wojewódzkiemu nasunęły się wątpliwości prawne wyrażone w pytaniu przytoczonym w sentencji.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Szczególny charakter postępowania zabezpieczającego wymagał od ustawodawcy odrębnego uregulowania kwestii doręczania tzw. postanowień zabezpieczających. Kodeksową zasadą jest, że postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym doręcza się obu stronom (art. 357 § 2 k.p.c.). W postępowaniu zabezpieczającym natomiast, zgodnie z zasadniczym w tej kwestii art. 740 § 1 k.p.c., obowiązuje reguła, że wydane na posiedzeniu niejawnym postanowienie zabezpieczające - obojętnie, o jakiej treści: negatywnej czy też pozytywnej - jeżeli podlega wykonaniu przez organ egzekucyjny, doręcza się tylko wierzycielowi. Dłużnik zatem od sądu postanowienia tego nie otrzymuje. Doręczenia dokonuje organ egzekucyjny równocześnie z przystąpieniem do wykonania postanowienia (art. 740 § 1 zd. 2). W tym celu wierzyciel, składając wniosek egzekucyjny, dołącza do niego nie tylko tytuł wykonawczy (art. 797 k.p.c.), ale również odpis omawianego postanowienia. Ratio legis takiego unormowania jest oczywista: chodzi o postawienie dłużnika przed faktem dokonanym. W innym bowiem wypadku mogłoby się zdarzyć, że dłużnik podjąłby działania w celu udaremnienia realizacji zarządzenia tymczasowego.

Przedstawione założenie ustawodawcze niewątpliwie dezaktualizuje się w sytuacji, gdy dłużnik, korzystając z prawa przeglądania akt sprawy (art. 9 k.p.c.), zapozna się wcześniej z treścią odnośnego postanowienia. Taki stan rzeczy sam przez się nie przekreśla jednak mocy obowiązującej art. 740 § 1 k.p.c., jak również wydanego na jego podstawie zarządzenia przewodniczącego w przedmiocie doręczenia stosownego postanowienia. Co więcej, należałoby nawet stwierdzić, że skoro w rozważanej sytuacji postanowienie zostaje doręczone dłużnikowi z urzędu, to wniosek jego o dokonanie mu doręczenia postanowienia z uzasadnieniem jest czynnością zbyteczną. Złożenie takiego wniosku w każdym razie nie ma znaczenia procesowego i nie niweczy trybu doręczenia przewidzianego w art. 740 § 1 k.p.c.

Należy przypuszczać, że u źródła złożenia przez dłużnika przedmiotowego wniosku leżała chęć szybszego zaskarżenia postanowienia w sprawie zarządzenia tymczasowego. Powstawałaby zatem kwestia, czy dłużnik może skutecznie złożyć zażalenie także przed doręczeniem mu tego postanowienia. Innymi słowy, rodzi się pytanie, czy art. 394 § 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. określa tylko najpóźniejszy termin, w którym dłużnik może wnieść zażalenie, czy też wskazuje na moment - a byłaby nim ewentualnie data doręczenia postanowienia - w którym w ogóle otwiera termin do złożenia zażalenia. Zagadnienie to jednak trzeba zostawić na uboczu, gdyż wykracza ono poza przedmiotowy zakres pytania prawnego przedstawionego Sądowi Najwyższemu.

Z tych względów należało udzielić odpowiedzi jak w sentencji.

OSNC 1996 r., Nr 10, poz. 129