Udział na rozprawie apelacyjnej osoby, której wniosek dotyczy
Orzekanie po przeprowadzeniu rozprawy (art. 15 u.p.w.o.z.p.)
Orzekanie przez sąd drugiej instancji w przedmiocie umieszczenia osoby stwarzającej zagrożenie w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym (art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób, tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 2203) może uzasadniać - na wniosek tej osoby - jej osobisty udział w rozprawie apelacyjnej.
Skoro obecny system apelacji pełnej powoduje, iż postępowanie w istotnej części będzie się toczyło przed sądem drugiej instancji, to wówczas postulat zachowania potrzeby osobistego kontaktu sądu z osobą stwarzającą zagrożenie może zostać zrealizowany przez zawiadomienie, na jej wniosek, o terminie rozprawy apelacyjnej, gdy przebywa na wolności, i przez doprowadzenie, także na jej wniosek, gdy przebywa w zakładzie karnym.
Nie można pomijać, że uczestnik jest zainteresowany udziałem w rozprawie apelacyjnej, szczególnie wtedy, gdy apelacja zmierza do zmiany postanowienia sądu pierwszej instancji przez zastosowanie środka o charakterze izolacyjnym, a więc środka stanowiącego najdalej idącą oraz najbardziej dotkliwą ingerencję w wolność osobistą albo zmierza do uchylenia takiego środka orzeczonego przez sąd pierwszej instancji.
Rozstrzyganie przez sąd drugiej instancji w przedmiocie zastosowania środka izolacyjnego może być zatem traktowane jako okoliczność szczególna (art. 216 w związku z art. 391 § 1 k.p.c.), uzasadniająca osobisty udział osoby zagrożonej w rozprawie apelacyjnej, na jej wniosek.
Prawo do podejmowania własnych działań obrończych w toku postępowania stanowi również realizację prawa do wysłuchania; jest to istotny element sprawiedliwej procedury sądowej (art. 45 ust. 1 Konstytucji). Sprawiedliwa procedura sądowa powinna zapewniać stronom uprawnienia procesowe stosowne do przedmiotu prowadzonego postępowania.
Postanowienie SN z dnia 14 listopada 2019 r., IV CSK 131/19
Standard: 45031 (pełna treść orzeczenia)
W postępowaniu apelacyjnym, również w postępowaniu nieprocesowym, zachodzi ożliwość wezwania strony (uczestnika) w celu wyjaśnienia stanu sprawy, gdy istnieje potrzeba przesłuchania tej osoby bądź przeprowadzenia takich czynności, których nie może dokonać pełnomocnik strony (uczestnika). W rozpoznawanej sprawie taka potrzeba przy wyznaczaniu rozprawy apelacyjnej i przed jej rozpoczęciem nie wystąpiła. Nic odmiennego nie wynika z art. 15 ust. 2 ustawy, w którym zawarta jest regulacja dotycząca postępowania w pierwszej instancji. Przepis ten nie stanowi podstawy do formułowania wniosku, że obecność na rozprawie osoby, której postępowanie dotyczy, zawsze jest obligatoryjna skoro ustawodawca w końcowej części art. 15 ust. 2 ustawy użył słów: „a sąd uzna jej stawiennictwo za konieczne”.
Zapewnienie obecności osoby, której postępowanie dotyczy ustawodawca uzależnił od oceny sądu, że udział tej osoby w rozprawie jest konieczny. Może bowiem być tak, że osoba ta została już przesłuchana, a na rozprawę wyznaczoną w celu przeprowadzenia innych czynności nie stawia się. Od oceny sądu prowadzącego postępowanie w pierwszej instancji uzależnione będzie wtedy podjęcie czynności wskazanych w art. 15 ust. 2 ustawy. W postępowaniu apelacyjnym – gdy osoba, której postępowanie dotyczy, została już przesłuchana – znajduje natomiast zastosowanie art. 133 § 2 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem, w razie ustanowienia pełnomocnika to jego zawiadamia się o rozprawie apelacyjnej i jemu dokonuje się doręczeń.
Stosownie do art. 133 § 3 w związku z art. 13 § 2 kpc w związku z art. 2 ust. 3 ustawy o rozprawie apelacyjnej został zawiadomiony pełnomocnik uczestnika, którego dotyczy niniejsze postępowanie. Z tej przyczyny Sąd Apelacyjny nie uwzględnił wniosku o odroczenie rozprawy apelacyjnej w celu wezwania uczestnika na rozprawę.
Postanowienie SA w Katowicach z dnia 26 lutego 2016 r., V ACa 13/16
Standard: 44118 (pełna treść orzeczenia)