Wyłączenie nieważności czynności na podstawie art. 58 k.c. z mocy przepisów szczególnych

Zgodnie z art. 58 § 1 k.c., czynność prawna sprzeczna z ustawą jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek. W orzecznictwie i piśmiennictwie jest reprezentowany pogląd, że chodzi tu wyłącznie o sytuację, gdy sprzeczna z ustawą jest treść czynności prawnej. Pogląd ten jest w zasadzie uzasadniony, gdyż w polskim ustawodawstwie, zwłaszcza w kodeksie cywilnym, istnieją odrębne regulacje, które przewidują nieważność czynności prawnej z innych przyczyn, niż sprzeczność jej treści z ustawą. Przykładowo można tu wskazać na takie ogólne przyczyny, jak brak zdolności do czynności prawnych (art. 14 § 1 i art. 19 k.c.), niezachowanie wymaganej formy (art. 73 k.c.) oraz niektóre wady oświadczenia woli (brak świadomości lub swobody i pozorność - art. 82 i 83 k.c.). 

Uchwała SN z dnia 6 czerwca 2014 r., III CZP 24/14

Standard: 55017 (pełna treść orzeczenia)

Przepisy szczególne mogą wyłączać stosowanie art. 58 k.c., a co za tym idzie, skutki określonych zachowań można oceniać odrębnie, bez potrzeby sięgania do ogólnych przepisów o nieważności umowy. Taki przykład wskazuje wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 października 1969 r., II CR 430/69, zgodnie z którym istnienie wad sprzedanej rzeczy, a nawet ewentualne podstępne zatajenie tych wad przez sprzedawcę nie powoduje nieważności umowy (art. 58 § 2 k.c.), skoro bowiem instytucja rękojmi za wady została w kodeksie cywilnym uregulowana odrębnie, to skutki zawarcia umowy sprzedaży rzeczy wadliwej należy oceniać według przepisów o rękojmi, bez sięgania do ogólnych przepisów o nieważności umowy. Podobnie zatem można dochodzić zwrotu bezpodstawnie uzyskanych korzyści na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 5 u.z.n.k., bez potrzeby rozważania kwestii nieważności umowy.

Uchwała SN z dnia 19 sierpnia 2009 r., III CZP 58/09

Standard: 43536 (pełna treść orzeczenia)