Uchylanie się od dozoru

Sam fakt wyjazdu za granicę skazanego oddanego pod dozór - nawet z zamiarem długotrwałego pobytu - nie daje podstawy do uznania, że uchyla się on od dozoru, ani do zawieszenia postępowania wykonawczego w części dotyczącej dozoru.

Do ustalenia, iż skazany "uchyla się" od wykonania obowiązku nie wystarczy ustalenie samego tylko faktu jego niewykonania. W pojęciu "uchyla się" mieści się negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do nałożonego obowiązku, który sprawia, że mając obiektywną możliwość jego wykonania nie czyni tego. Nie stanowi zatem "uchylania się" zaniechanie wykonania obowiązku spowodowane obiektywnymi przyczynami, czyniącymi to niemożliwym lub wiążącym się ze szczególnymi utrudnieniami. Wykładnię tę w pełni należy odnieść także do "uchylania się" od dozoru wyznaczonej osoby, instytucji lub organizacji społecznej.

Przepisy kodeksu karnego nie łączą z warunkowym zawieszeniem wykonania kary jakiegokolwiek ograniczenia prawa do wyjazdu za granicę. Ograniczenie takie nie wynika także z faktu oddania skazanego pod dozór przewidziany w art. 76 § 1 k.k. Celem dozoru nie jest ograniczenie wolności skazanego, tylko jej kontrolowanie i oddziaływanie na skazanego tak, by przestrzegał on porządku prawnego, a także udzielenie mu niezbędnej pomocy w rozwiązywaniu trudności życiowych.

Oczywiście, nie oznacza to, że w żadnym wypadku nie można takiego wyjazdu uznać za przejaw uchylania się od dozoru. Zależeć to będzie od ustaleń w konkretnej sprawie, dotyczących nie tylko faktu wyjazdu, lecz także innych, jak np. motywów takiego postępowania, postawy skazanego w okresie pobytu w kraju, wykonania ewentualnych obowiązków nałożonych na niego, itp.

W wypadku gdy skazany oddany pod nadzór przebywa za granicą, pełne sprawowanie dozoru jest praktycznie niemożliwe. Nie oznacza to jednak, że stan taki należy traktować jako długotrwałą przeszkodę uniemożliwiającą postępowanie wykonawcze i w konsekwencji uzasadniającą zawieszenie postępowania w części dotyczącej dozoru.

W takim wypadku rozważenia wymaga kolejno: czy wyjazd (łącznie z innymi okolicznościami) ma być potraktowany jako przejaw uchylenia się od dozoru i to o takim charakterze, że czyni uzasadnionym zarządzenie wykonania kary; następnie, gdy taka sytuacja nie zachodzi, rozważenia wymaga, czy nie ma podstaw do zwolnienia skazanego od dozoru. Postawa skazanego w okresie trwania dozoru, przed wyjazdem za granicę, jak i ewentualnie informacje o jego postępowaniu za granicą mogą uzasadniać uznanie, że względy wychowawcze przemawiają za takim rozstrzygnięciem, skoro cele dozoru zostały już spełnione. Gdy żadna z tych sytuacji nie zachodzi, należy kontynuować dozór..

Uchwała SN z dnia 12 grudnia 1995 r., I KZP 35/95

Standard: 42959 (pełna treść orzeczenia)